شکر و سلامت دهان و دندان

دندان یک عضو مهم است که تاثیر زیادی در زیبایی ما دارد. پوسیدگی دندان رایج‌ترین بیماری غیر واگیردار دنیا و یک معضل سلامت جهانی است. بر اساس مطالعه معروف «بار بیماری‌ها» در سال ۲۰۱۵، پوسیدگی دندان نزدیک به ۲ میلیارد و سیصد میلیون نفر را درگیر کرده است. تخمین زده می‌شود ۵۶۰ میلیون کودک نیز به پوسیدگی دندان مبتلا هستند. آیا دندان‌های شما تا کنون دچار پوسیدگی شده؟ در کشورهای کم‌درآمد بیشتر دندان‌های مبتلا به پوسیدگی بدون درمان رها شده تا پس از رسیدن به مرحله درد و ناراحتی کشیده شوند. فکر می‌کنید چه عواملی دندان شما را مستعد پوسیدگی می‌کند؟ گفته می‌شود مصرف شکر و قند تهدید برای سلامت دندان هاست. اگاهی داشتن درباره‌ی مسائل مربوط به حوزه‌ی سلامت دهان و دندان بر هر فردی واجب است.

از نظر فنی، باکتری ها باعث ایجاد حفره می شوند، نه قند و شکر. با این وجود، شکر نقش مهمی در رشد و تکثیر باکتری هایی که باعث پوسیدگی دندان می شوند، ایفا می کند. پوسیدگی شدید دندان بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارد. پوسیدگی دندان می‌تواند تکلم و خوردن فرد را مختل کرده و در مراحل پیشرفته به آبسه‌های دندانی و عفونت مزمن تبدیل شود. پوسیدگی دندان هم‌چنین می‌تواند در مراحل رشد تأثیر بگذارد. در دوران بارداری به دلایلی چون بهم‌ریختن هورمون‌ها، احتمال بیماری‌های دهان و دندان بیشتر می‌شود.

در این مقاله قصد داریم درباره‌ی تاثیر شکر و قندهای موجود در مواد غذایی بر سلامت دندان هایمان بیشتر بخوانیم. برای آشنایی بیشتر به مقاله وسایل دندانپزشکی مراجعه نمایید.

فهرست مطالب:

• قند آهنربای باکتری‌های مخرب
• عادات غذایی که دندان هایتان را پوسیده می‌کند
• انواع قندها را بشناسید
• متوسط محتوی شکر موجود در مواد غذایی مصرفی روزانه
• با وجود عادت به مصرف قند و شکر برای پیشگیری از پوسیدگی چه کنیم؟
• سیاست‌های کلان سازمان بهداشت جهانی در جهت کاهش مصرف شکر و پوسیدگی دندان
• تغذیه ی مناسب برای حفظ سلامت دندان ها
• سخن پایانی
• سوالات متداول

قند آهنربای باکتری‌های مخرب

شکر مانند آهنربا برای باکتری های بد است. دو باکتری مخرب موجود در دهان Streptococcus mutans و Streptococcus sorbrinus هستند. هر دوی آنها از قندی که می خورید تغذیه می کنند و پلاک دندانی ایجاد می کنند که یک لایع چسبناک و بی رنگ است که روی سطح دندان ها تشکیل می شود. اگر پلاک با بزاق دهان یا مسواک شسته نشود ، محیط دهان اسیدی می شود و ممکن است حفره ایجاد شود. مقیاس pH میزان اسیدی یا اساسی بودن محلول را اندازه می گیرد و ۷ آن خنثی است.

وقتی pH پلاک به زیر نرمال یا کمتر از ۵٫۵ می رسد، اسیدیته شروع به حل مواد معدنی و از بین بردن مینای دندان می کند . در این روند، سوراخ های کوچک یا فرسایش ایجاد می شود. با گذشت زمان، آنها بزرگتر می شوند، تا زمانی که یک سوراخ یا حفره بزرگ ظاهر شود.

عادات غذایی که دندان هایتان را پوسیده می‌کند

در سال های اخیر ، محققان دریافته اند که برخی از عادات غذایی هنگام تشکیل حفره ها اهمیت دارند. در ادامه چندی از این موارد را بررسی می‌کنیم:

 مصرف میان وعده های پر از قند و شکر عامل نابودی سلامت دندان

قبل از رسیدن به آن میان وعده شیرین فکر کنید. بسیاری از مطالعات نشان داده است که مصرف مکرر شیرینی و نوشیدنی های شیرین منجر به ایجاد حفره می شود. میان وعده های مکرر روی غذاهای حاوی قند، مدت زمان قرار گرفتن دندان شما در معرض اثرات محلول اسیدهای مختلف را افزایش می دهد و باعث پوسیدگی دندان می شود. یک مطالعه اخیر در مورد کودکان مدرسه نشان داد که کسانی که کوکی و چیپس می خورند چهار برابر بیشتر از کودکانی که این عادت را ندارند ، دچار حفره می شوند. دهانشویه‌ها می‌توانند یک یار کمکی ساده و موثر برای سلامت دندان ها باشند.

• بیشتر بخوانید: پانسمان دندان

مصرف غذاهای چسپناک

“غذاهای چسبناک” آنهایی هستند که منابع طولانی مدت قند ، مانند آبنبات های سفت ، نعنا های تنفسی و آب نبات را تأمین می کنند. اینها همچنین با پوسیدگی دندان مرتبط هستند. از آنجا که این غذاها را برای مدت بیشتری در دهان خود نگه دارید ، قندهای آنها به تدریج آزاد می شود. این به باکتری های مضر دهان شما زمان زیادی می دهد تا قند را هضم کرده و اسید بیشتری تولید کند.

نتیجه نهایی ، دوره های طولانی مدت مین زدایی و دوره های کوتاه سازی مجدد مایعات است . حتی غذاهای فرآوری شده و نشاسته ای مانند چیپس سیب زمینی ، چیپس تورتیلا و کراکرهای با طعم ممکن است در دهان شما بماند و باعث ایجاد حفره شود.

ارتباط نوشیدنی های قندی و اسیدی با پوسیدگی دندان

متداول ترین منبع قند مایع ، نوشابه های قندی ، نوشیدنی های ورزشی ، نوشیدنی های انرژی زا و آب میوه است. علاوه بر شکر ، این نوشیدنی ها دارای مقادیر زیادی اسید هستند که می توانند باعث پوسیدگی دندان شوند. آیا از هزینه ارتودنسی اطلاع دارید؟

یک مطالعه با بیش از ۲۰،۰۰۰ بزرگسال نشان داد که فقط یک نوشیدنی شیرین گاه به گاه منجر به ۴۴٪ افزایش خطر از دست دادن دندان می شود، در مقایسه با کسانی که هیچ نوشیدنی شیرین نمی نوشیدند. این بدان معنی است که نوشیدن یک نوشیدنی شیرین بیش از دو بار در روز تقریباً خطر از دست دادن بیش از شش دندان را سه برابر می کند.

خوشبختانه ، یک مطالعه نشان داد که کاهش مصرف قند به کمتر از ۱۰ درصد کالری روزانه ، خطر پوسیدگی دندان را کاهش می دهد. درباره فضانگهدارنده دندان
 بیشتر بدانید.
 

انواع قندها را بشناسید

تمام مونوساکاریدها و دی‌ساکاریدها (فروکتوز، گالاکتوز، گلوکوز، مالتوز، لاکتوز، سوکروز)
قندهای شیر: قندهایی که به صورت طبیعی در شیر و فرآورده‌های لبنی وجود دارند.
قندهای آزاد: تمام مونو و دی ساکارید‌های افزوده به علاوه قند موجود در عسل،شیره‌ها، آب‌میوه‌ها و آب‌میوه‌های پاکتی
قندهای طبیعی: قندهایی که به صورت طبیعی در میوه‌های کامل، سبزی‌ها و غلات وجود دارد.

متوسط محتوی شکر موجود در مواد غذایی مصرفی روزانه

مقدار قند مصرفی روزانه

همانند سایر مواد غذایی، برای مقدار مجاز مصرف شکر در روز نیز توصیه هایی شده است. البته که این قانون در مورد همه صدق نمی کند، اما محدوده مجاز توصیه شده از این قرار است:

• مردان: ۱۵۰ کالری در روز (۹ قاشق چای خوری)
• زنان: ۱۰۰ کالری در روز (۶ قاشق چای خوری)

برخی از مواد غذایی پر از قند افزوده هستند. برای مثال نوشابه و آب نبات از این قرار هستند که در هر وعده از آنها تقریبا ۲۰ قاشق چای خوری وجود دارد. این مقدار چندین برابر میزان توصیه شده مجاز برای مردان و زنان است. اما برخی مواد غذایی نیز وجود دارند که ممکن است از وجود شکر در آنها بی خبر باشید:

سس ماکارونی

حتی در سس ماکارونی که با گوجه درست شده است و پر از قند طبیعی است نیز شکر اضافه شود. هر نصف فنجان سس ماکارونی دارای ۳ قاشق چای خوری شکر است. یکی از ابزار مناسب برای پاکسازی دندان‌ها خصوصا در دوران درمان ارتودنسی واترپیک می‌باشد. بیشتر بخوانید: سوراخ شدن دندان

داروها

به طرز جالبی داروها نیز می توانند باعث پوسیدگی دندان شوند. ماده اصلی تشکیل دهنده بسیاری از داروها شکر است. این ماده برای تحمل پذیر شدن طعم دارو و شربت استفاده می شود. مقدار شکر پنهان در داروهای مخصوص اطفال به طور خاص بیشتر است. مصرف این داروها پیش از خواب و بدون تمیز کردن دندان ها می تواند باعث پوسیدگی دندان شود.

گرانولا بار

گرانولا بارها حقیقتا مفید هستند و حاوی پروتئین و مواد مغذی بالایی هستند. با این حال، این ماده غذایی حاوی شکر پنهان است. در هر بسته گرانولا ۳ تا ۷ قاشق چای خوری شکر نهفته است که می توانند برای دندان ها مضر باشند.

• بیشتر بخوانید: انواع کامپوزیت دندانپزشکی

دقت به میزان قند و شکر مجاز برای دندان ها و مقدار پیدا و پنهان آن در مواد غذایی، می تواند از هزینه های بی مورد دندانپزشکی پیشگیری کند.

با وجود عادت به مصرف قند و شکر برای پیشگیری از پوسیدگی دندان چه کنیم؟

اگر تمایل زیادی به مصرف شیرینی دارید می توانید با کمک روش های زیر از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری کنید:

• مصرف تنقلات مکرر به خصوص غذاهای شیرین را محدود کنید
• بعد از خوردن هر چیزی دهان خود را بشویید.
• دهان خود را هیدراته و مرطوب نگه دارید
• بلافاصله پس از مصرف غذا/نوشیدنی شیرین به رختخواب نروید

سیاست‌های کلان سازمان بهداشت جهانی در جهت کاهش مصرف شکر و پوسیدگی دندان

– مالیات شکر و فراورده‌های غذایی که حاوی مقدار زیادی شکر هستند می‌تواند مصرف این محصولات را به‌ویژه در کودکان و نوجوانان کاهش دهد. سندبلاست دندانپزشکی چیست؟
– استفاده از برچسب روی مواد غذایی نشانگر میزان شکر در محصولات غذایی است به‌منظور اطلاع‌رسانی به خریداران
– کنترل و نظارت محصولات غذایی و تبلیغات آن‌ها: این کار می‌تواند به شناسایی مواد غذایی پر شکر کمک کند.
– تغییر شرایط محیطی به‌ویژه در مدارس از طریق نظارت بر فروش خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های حاوی شکر
– ممنوع کردن فروش نوشابه‌ها در بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات و دیگر اماکن عمومی
– تلاش برای آگاه‌سازی در مورد اینکه آب آشامیدنی گزینه سالم برای سلامت دندان است و هم‌چنین در دسترس قرار دادن آب آشامیدنی سالم

در نهایت اینکه اجرای سیاست‌های فراگیر باید مورد توجه قرار گیرد. اگرچه فلوراید می‌تواند تا حدی از پوسیدگی دندان پیشگیری کند اما مصرف فلوراید به تنهایی نمی‌تواند مانع پوسیدگی شود. از این‌رو، برای پیشگیری از پوسیدگی برخورد با علت اصلی آن یعنی شکر ضروری است.

تغذیه ی مناسب برای حفظ سلامت دندان ها

برای حفظ سلامتی بیشتر دندان کودکان و افراد بزرگسال این توصیه ها را دنبال کنید:

1- میوه و سبزی فراوانی در یخچال داشته باشید و به عنوان میان وعده ، بجای مواد کربوهیدرات دار مصرف کنید.

میوه و سبزی هایی مثل : هلو ؛ هندوانه ، طالبی ، خربزه ، کرفس و خیار.

مصرف موز و کشمش را کم کنید زیرا نسبت به سایر میوه ها دارای قند بیشتری هستند اگر هم مصرف کردید بلافاصله مسواک بزنید. درباره وارنیش دندان کودکان چه می دانید؟

2- به همراه ناهار یا به عنوان میان وعده ، پنیر مصرف کنید.

مصرف انواع پنیر بخصوص پنیر کهنه مثل پنیر چدار باعث ترشح بزاق میشود و بزاق تکه های غذا را از دندان ها دور میکند.

3- کودک خود را عادت دهید تا جایی که ممکن است به دفعات کم ، میان وعده استفاده کند

زیرا دفعات زیاد میان وعده ها بیشتر از مقدار غذایی مصرف شده در هر میان وعده در پوسیدگی دندان ها موثر است. در فاصله ی بین وعده های غذایی، بزاق خرده های غذا را از دندان ها پاک میکند و در نتیجه از عمل باکتری ها جلوگیری میکند. مصرف مکرر میان وعده ها بدون فاصله زمانی و مسواک نکردن دندان ها غذای مورد نیاز باکتری های مولد پوسیدگی را فراهم میکند. در نتیجه با ایجاد پلاک های دندانی و پوسیدگی دندان را تسریع میکند. آیا هزینه جراحی لثه چقدر است؟

4- خوراکی های شکر دار را با وعده های غذایی مصرف کنید نه به عنوان میان وعده.

اگر میخواهید به عنوان دسر به کودک خود شیرینی بدهید آن را بلافاصله بعد از خوردن وعده غذایی اصلی به او بدهید. زیرا در مواقع صرف وعده های غذایی بزاق زیادی در دهان وجود دارد که تکه های غذا را از دندانها جدا میکند. نوشیدن مایعات بعد از غذا هم خرده های غذا را از دندان ها دور میکند.

5- مواد غذایی را که شکر ندارند مصرف کنید.

6- مواد غذایی شیرین را که روی دندان باقی می مانند مصرف نکنید.

آب نبات های سفت، نقل و شکلات باعث میشوند همواره یک لایه قندی روی دندانها وجود داشته باشد و باعث پوسیدگی دندان میشود. بیشتر بدانید: بلیچ دندان

7- هرگز موقع خواب یک شیشه حاوی شیر ، شیر خشک ، آب میوه یا نوشیدنی شیرین دیگر را به دست کودک خود ندهید

زیرا این نوشیدنی ها حاوی شکر هستند. اگر موقع خواب باید به کودک یک شیشه حاوی نوشیدنی بدهید، آن را از آب سالم پر کنید. چرا که هم دندان ها را از ذرات غذا تمیز میکند و هم شکر ندارد در نتیجه از پوسیدگی دندان ها جلوگیری میکند. قابل ذکر است می‌توانید با فلوراید تراپی دندان‌های کودکتان را از پوسیدگی حفظ کنید. درباره روکش دندان کودکان بیشتر بخوانید.

سخن پایانی

در این محتوا درباره تاثیر مخرب مصرف شکر بر سلامت دندان ها خواندیم. به یاد داشته باشید هیچ جایگزینی نمی‌تواند کارایی دندان‌های طبیعی را به شما بازگرداند. با رعایت موارد بهداشتی و دوری از مصرف شکر دندان‌هایتان را سلامت نگه‌دارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول