داشتن لبخندی سالم و زیبا یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر اعتماد به نفس و سلامت کلی انسان است. اما حتی با بهترین روش های مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه، باز هم ممکن است پلاک های میکروبی و رسوبات معدنی روی دندان ها باقی بمانند. این رسوبات که به آنها «جرم» گفته می شود، می توانند منجر به التهاب لثه، بوی بد دهان، پوسیدگی دندان و حتی از دست دادن دندان شوند. جرم گیری دندان یک روش درمانی و پیشگیرانه است که توسط دندانپزشک انجام می شود و طی آن این رسوبات به طور کامل از سطح دندان و زیر لثه برداشته می شوند.
امروزه جرم گیری نه تنها در کلینیک های دندانپزشکی بلکه به عنوان بخشی از مراقبت های دوره ای توصیه می شود. این فرایند به کمک ابزار دستی یا دستگاه های اولتراسونیک انجام می گیرد و با هدف کاهش التهاب لثه و حفظ سلامت دندان ها طراحی شده است. باید توجه داشت که جرم گیری یک روش درمانی فوری برای پاکسازی نیست بلکه یک اقدام پیشگیرانه موثر است که از پیشرفت بیماری های لثه جلوگیری می کند.
⚠️ هشدار مهم: مطالب این مقاله فقط جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارند و جایگزین مراجعه به دندانپزشک یا درمان تخصصی نیستند. چنانچه در دهان یا دندان های خود احساس درد، التهاب یا تغییر رنگ غیرعادی دارید، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
فهرست مطالب
- جرم گیری دندان چیست؟
- انواع جرم گیری دندان
- مراحل جرم گیری دندان
- مزایای جرم گیری دندان
- معایب و خطرات جرم گیری
- جدول مقایسه مزایا و معایب
- نکات مهم قبل و بعد از جرم گیری
- چه کسانی نیاز به جرم گیری دارند؟
- نتیجه گیری
- سوالات متداول
جرم گیری دندان چیست؟
جرم گیری دندان به فرایند برداشتن رسوبات سخت و نرم از سطح دندان گفته می شود. رسوبات نرم همان پلاک های میکروبی هستند که با گذر زمان و تماس با مواد معدنی موجود در بزاق، به جرم سخت تبدیل می شوند. این جرم اغلب به رنگ زرد یا قهوه ای دیده می شود و می تواند هم روی سطح دندان و هم زیر خط لثه قرار گیرد.
از نظر علمی، جرم حاوی باکتری های فعال است که در تماس طولانی مدت با لثه باعث تحریک و التهاب می شوند. جرم گیری دندان با هدف حذف این جرم ها انجام می شود تا محیط دهان مجددا به حالت سالم بازگردد.
انواع جرم گیری دندان
جرم گیری را می توان بر اساس محل جرم و ابزار استفاده شده به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- جرم گیری سطحی (Supragingival Scaling): جرم فقط روی دندان و بالای خط لثه قرار دارد و با ابزار دستی یا دستگاه اولتراسونیک برداشته می شود.
- جرم گیری عمقی (Subgingival Scaling): جرم زیر خط لثه و روی ریشه دندان تجمع یافته و معمولا با روش های تخصصی مانند Root Planing برداشته می شود.
از نظر ابزار نیز دو روش اصلی وجود دارد:
- روش دستی: استفاده از ابزارهایی مانند اسکالر دستی.
- روش اولتراسونیک: استفاده از لرزش و آب برای جدا کردن جرم بدون فشار زیاد.
مراحل جرم گیری دندان
فرایند جرم گیری معمولا شامل مراحل زیر است:
- بررسی اولیه: دندانپزشک دهان و دندان را معاینه می کند تا محل جرم مشخص شود.
- بی حسی موضعی (در صورت نیاز): برای جرم گیری عمقی ممکن است از بی حسی استفاده شود.
- استفاده از اسکالر یا دستگاه اولتراسونیک: جرم از سطح دندان و زیر لثه برداشته می شود.
- پالییش (Polishing): سطح دندان صاف و براق می شود تا تجمع پلاک در آینده کمتر شود.
- شستشو و ضدعفونی دهان: دهان با محلول آنتی باکتریال شسته می شود.
مزایای جرم گیری دندان
- حذف پلاک و جرم از سطح دندان
- کاهش التهاب و خونریزی لثه
- بهبود بوی دهان
- پیشگیری از پوسیدگی و از دست دادن دندان
- حفظ زیبایی لبخند و رنگ طبیعی دندان
معایب و خطرات جرم گیری
اگر توسط متخصص انجام شود، جرم گیری عارضه جدی ندارد اما ممکن است اثرات موقت زیر دیده شود:
- حساسیت دندان به سرما و گرما
- التهاب یا درد خفیف لثه پس از جلسه
- خونریزی مختصر در ناحیه جرم گیری
- در صورت استفاده نادرست از ابزار، احتمال آسیب به مینای دندان (بسیار نادر)
جدول مقایسه مزایا و معایب
| مزایا | معایب |
|---|---|
| پاکسازی کامل رسوبات و جرم | حساسیت موقت دندان |
| بهبود سلامت لثه | احتمال خونریزی موقت |
| پیشگیری از بیماری های لثه و پوسیدگی | نیاز به تکرار دوره ای |
| زیبایی و سفیدتر شدن دندان ها | در برخی موارد بی حسی لازم است |
نکات مهم قبل و بعد از جرم گیری دندان
جرم گیری همانطور که گفتیم، یک روش ایمن و موثر است، اما رعایت نکات قبل و بعد از انجام آن می تواند نتیجه درمان را به طور چشمگیری بهبود دهد و عوارض احتمالی را کاهش دهد.
قبل از جرم گیری:
- در صورت داشتن بیماری های قلبی یا نیاز به آنتی بیوتیک پروفیلاکسی، حتما دندانپزشک را مطلع کنید.
- اگر داروی ضد انعقاد خون مصرف می کنید باید دکتر بداند.
- از مصرف غذاهای بسیار سفت قبل از جرم گیری خودداری کنید تا لثه ها کمی آرام باشند.
- شستشوی دهان با دهانشویه ضدعفونی کننده قبل از مراجعه، به کاهش باکتری ها کمک می کند.
بعد از جرم گیری:
- ممکن است تا یکی دو روز حساسیت به سرما و گرما داشته باشید؛ بهتر است از نوشیدنی و غذای خیلی سرد یا داغ پرهیز کنید.
- از مصرف غذاهای سفت، تند و اسیدی بلافاصله بعد از جرم گیری خودداری کنید.
- مسواک زدن را با ملایمت انجام دهید تا لثه ها آسیب نبینند.
- استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال یا محلول آب نمک ولرم برای کاهش التهاب توصیه می شود.
- مراجعه مجدد برای چکاپ طبق نظر دندانپزشک مهم است.
چه کسانی نیاز به جرم گیری دندان دارند؟
جرم گیری به طور کلی برای اکثر بزرگسالان حداقل سالی یک بار توصیه می شود، اما افراد زیر نیاز بیشتری به این کار دارند:
- کسانی که پلاک و جرم قابل مشاهده روی دندان هایشان دارند.
- افرادی که خونریزی لثه هنگام مسواک یا نخ دندان را تجربه می کنند.
- بیماران با بوی بد دهان که علت آن بیماری های لثه یا تجمع جرم است.
- کسانی که رنگ دندانشان تغییر کرده و با مسواک زدن بهبود پیدا نکرده است.
- بیماران دیابتی یا افراد سیگاری که بیشتر مستعد عفونت های لثه هستند.
- کسانی که درمان های ارتودنسی یا پروتز دارند و تمیز کردن کامل دندان ها برایشان دشوار است.
جرم گیری دندان یک اقدام پیشگیرانه و درمانی بسیار موثر است که نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و لثه ها ایفا می کند. این روش با حذف رسوبات سخت و نرم، التهاب لثه را کاهش داده و مانع پیشرفت بیماری های پریودنتال می شود. اگرچه ممکن است پس از آن کمی حساسیت یا درد خفیف تجربه کنید، اما مزایای آن بسیار بیشتر از معایب کوتاه مدت است. انجام جرم گیری دوره ای و رعایت بهداشت دهان همراه آن، بهترین راه برای داشتن لبخندی سالم و زیبا است.
به یاد داشته باشید که جرم گیری تنها یک بخش از مراقبت های دهانی است. استفاده صحیح از مسواک، نخ دندان و مراجعه به دندانپزشک برای چکاپ های منظم، کلید حفظ سلامت طولانی مدت دندان ها می باشد.
سوالات متداول (FAQ)
سوال 1: هر چند وقت یکبار باید جرم گیری انجام دهیم؟
پاسخ: برای بیشتر افراد، جرم گیری سالی یک بار کافی است. اما اگر مستعد تشکیل جرم هستید یا بیماری های لثه دارید، ممکن است هر 6 ماه یکبار نیاز باشد.
سوال 2: آیا جرم گیری به مینای دندان آسیب می زند؟
پاسخ: خیر، اگر توسط دندانپزشک یا بهداشت کار ماهر انجام شود، آسیبی به مینای دندان وارد نمی کند. استفاده نادرست از ابزار یا انجام جرم گیری توسط افراد غیرمتخصص ممکن است خطر آسیب ایجاد کند.
سوال 3: آیا جرم گیری باعث سفید شدن دندان می شود؟
پاسخ: جرم گیری با برداشتن رسوبات و تغییر رنگ ناشی از آنها، ظاهر دندان ها را روشن تر می کند. اما برای سفید کردن واقعی دندان ها ممکن است نیاز به بلیچینگ باشد.
منابع معتبر
- American Dental Association (ADA) – https://www.ada.org/resources/research/science-and-research-institute/oral-health-topics/scaling-and-root-planing
- Mayo Clinic – https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/dental-cleaning/about/pac-20384667
- WebMD – https://www.webmd.com/oral-health/what-is-dental-scaling
