ارتودنسی یکی از شاخه های تخصصی دندانپزشکی است که هدف آن اصلاح موقعیت نامناسب دندان ها و فک برای بهبود عملکرد، زیبایی و سلامت دهان است. در دهه های اخیر سیستم های ارتودنسی پیشرفت های چشمگیری داشته اند و بیمارانی که پیشتر مجبور به تحمل براکت های حجیم، سیم کشی های پیچیده و فشارهای زیاد بودند، امروز می توانند از تکنیک های نوین و کم تهاجم تر استفاده کنند. یکی از مهم ترین این روش ها، ارتودنسی دیمون است؛ روشی که بدون نیاز به کش های ارتودنسی سنتی، با استفاده از براکت های خاص و مکانیزم قفل شونده، فرایند صاف کردن دندان ها را سریع تر، راحت تر و در بسیاری از موارد بدون کشیدن دندان انجام می دهد.
سیستم دیمون (Damon System) نه تنها از نظر ظاهری کمتر جلب توجه می کند، بلکه از لحاظ بیومکانیک، فشار سبک تری به دندان ها وارد می کند و باعث تحریک حرکت طبیعی تر و بدون تخریب بافت های اطراف می شود. این ویژگی ها سبب شده که بیماران بزرگسال و نوجوانان زیادی به این روش علاقمند شوند. با این حال باید توجه داشت که انتخاب نوع ارتودنسی یک تصمیم تخصصی است که بعد از معاینه کامل و مشورت با متخصص ارتودنسی انجام می شود.
هشدار: مطالب این مقاله فقط جنبه آموزشی و آگاهی بخشی دارند و به هیچ عنوان جایگزین معاینه و درمان توسط متخصص ارتودنسی نیستند. قبل از هر اقدام درمانی، باید با یک دندانپزشک متخصص مشورت کنید تا مناسب ترین روش برای شرایط خاص شما انتخاب شود.
فهرست مطالب
- ارتودنسی دیمون چیست و چگونه کار می کند؟
- تفاوت ارتودنسی دیمون با ارتودنسی ثابت سنتی
- مزایای ارتودنسی دیمون
- معایب و محدودیت های ارتودنسی دیمون
- مراحل درمان ارتودنسی دیمون
- چه کسانی کاندید ارتودنسی دیمون هستند؟
- طول درمان ارتودنسی دیمون
- مراقبت های حین درمان
- هزینه ارتودنسی دیمون در ایران و جهان
- جدول مقایسه ارتودنسی دیمون و ثابت سنتی
- نتیجه گیری
- سوالات متداول
ارتودنسی دیمون چیست و چگونه کار می کند؟
ارتودنسی دیمون نوعی ارتودنسی ثابت است که از براکت های خود لیگچور (Self-Ligating) استفاده می کند. این براکت ها دارای مکانیزم قفل شونده هستند که سیم ارتودنسی را بدون نیاز به کش یا حلقه های لاستیکی در جای خود نگه می دارند. در این روش، سیم ها با فشار بسیار ملایم حرکت دندان ها را هدایت می کنند که باعث کاهش درد و ناراحتی بیمار می شود.
براکت های دیمون معمولاً کوچکتر و صاف تر از براکت های سنتی هستند و می توانند در نسخه های فلزی یا شفاف (Damon Clear) عرضه شوند که از نظر زیبایی جلب توجه کمتری دارند.
تفاوت ارتودنسی دیمون با ارتودنسی ثابت سنتی
| ویژگی | ارتودنسی دیمون | ارتودنسی ثابت سنتی |
|---|---|---|
| نوع براکت | خود لیگچور با درپوش قفل شونده | براکت با کش یا حلقه لاستیکی |
| نیروی وارده | ملایم و تدریجی | شدیدتر و متناوب |
| مدت درمان | معمولا کوتاه تر | بلندتر |
| نیاز به ویزیت | کمتر | بیشتر |
| احتمال نیاز به کشیدن دندان | کمتر | بیشتر |
| بهداشت و تمیز کردن | راحت تر | سخت تر |
| ظاهر | کوچکتر و برخی شفاف | فلزی و حجیم |
مزایای ارتودنسی دیمون
- زمان کوتاه تر درمان به دلیل حرکت طبیعی تر دندان ها
- درد کمتر به علت فشار ملایم تر روی بافت ها
- مراجعات کمتر به مطب (هر ۸ تا ۱۰ هفته یکبار به جای هر ۴ تا ۶ هفته)
- زیبایی بیشتر در نسخه های شفاف دیمون کلیر
- حفظ بهداشت بهتر چون پلاک و جرم کمتر روی دندان جمع می شود
معایب و محدودیت های ارتودنسی دیمون
- هزینه بالاتر نسبت به سیستم های سنتی
- مناسب نبودن برای برخی ناهنجاری های شدید فک
- قابل مشاهده بودن براکت ها در نسخه فلزی
- نیاز به مهارت بالای متخصص
مراحل درمان ارتودنسی دیمون
درمان با سیستم دیمون مانند سایر روش های ارتودنسی دارای چند مرحله مشخص است که هر کدام نقش مهمی در نتیجه نهایی دارند:
1. معاینه اولیه و مشاوره تخصصی
متخصص ارتودنسی ابتدا با معاینه کامل دهان، عکسبرداری رادیولوژی، عکس های داخل و خارج دهانی و قالب گیری وضعیت فک و دندان را بررسی می کند. در این مرحله مشکلاتی مانند ازدحام دندان ها، فاصله، کراس بایت یا اوربایت شناسایی می شود. سپس دندانپزشک توضیح می دهد که آیا دیمون برای بیمار مناسب است یا خیر.
2. آماده سازی دهان
قبل از نصب براکت ها باید مشکلاتی مانند پوسیدگی، جرم دندان یا بیماری لثه رفع شوند. در این مرحله ممکن است جرم گیری، ترمیم یا جراحی لثه انجام شود تا محیط دهان آماده پذیرش درمان ارتودنسی شود.
3. نصب براکت ها و سیم
براکت های دیمون با چسب مخصوص به سطح جلویی دندان ها متصل می شوند و سیم ارتودنسی داخل شیار براکت قرار می گیرد. سیستم قفل شونده، سیم را بدون نیاز به حلقه یا کش ثابت می کند.
4. تنظیم های دوره ای
برخلاف ارتودنسی سنتی که نیاز به ویزیت ماهانه دارد، سیستم دیمون معمولاً هر ۸ تا ۱۰ هفته یکبار نیاز به تنظیم دارد. در این جلسات، سیم تعویض یا سفت می شود و حرکت دندان ها ارزیابی می گردد.
5. تثبیت نتایج
پس از باز کردن براکت ها، برای جلوگیری از برگشت دندان ها به موقعیت قبلی از نگهدارنده (ریتینر) استفاده می شود. این ریتینر می تواند ثابت یا متحرک باشد و معمولاً چند ماه تا چند سال توصیه می شود.
چه کسانی کاندید ارتودنسی دیمون هستند؟
ارتودنسی دیمون می تواند برای بسیاری از بیماران، از نوجوانان تا بزرگسالان، مناسب باشد اما بهترین کاندیدها کسانی هستند که:
- دارای ازدحام متوسط تا شدید دندان ها هستند.
- به دنبال درمانی سریع تر و با مراجعات کمتر هستند.
- تمایل دارند احتمال کشیدن دندان کاهش یابد.
- به زیبایی براکت ها اهمیت می دهند (به ویژه نوع شفاف دیمون کلیر).
- بهداشت دهان خوبی دارند و می توانند از براکت ها به خوبی مراقبت کنند.
با این حال، بیماران با ناهنجاری های اسکلتال شدید یا مشکلات فکی پیشرفته ممکن است به جراحی ارتوگناتیک یا روش های ترکیبی نیاز پیدا کنند.
طول درمان ارتودنسی دیمون
مدت زمان درمان با دیمون به مواردی مانند شدت ناهنجاری، سن بیمار، همکاری در رعایت بهداشت و مراجعات منظم بستگی دارد.
- ازدحام یا نامرتبی خفیف تا متوسط: ۱۲ تا ۱۸ ماه
- مشکلات متوسط تا شدید: ۱۸ تا ۲۴ ماه
- در بعضی شرایط پیچیده، ممکن است طول دوره مانند سیستم سنتی تا ۳ سال طول بکشد.
یکی از مزیت های مهم سیستم دیمون، کاهش متوسط ۶ ماه تا یک سال از زمان درمان در مقایسه با ارتودنسی های سنتی است.
مراقبت های حین درمان
حفظ بهداشت دهان و دندان در طول درمان ارتودنسی دیمون اهمیت بالایی دارد تا از مشکلات لثه، لکه های مینای دندان و پوسیدگی جلوگیری شود.
نکات مهم عبارتند از:
- مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی با مسواک مخصوص ارتودنسی
- استفاده از نخ دندان یا نخ ارتودنسی یکبار در روز
- پرهیز از خوردن غذاهای چسبنده، سفت و شکننده
- مراجعه منظم به متخصص برای بررسی حرکت دندان ها
- استفاده از دهانشویه فلوراید طبق توصیه دندانپزشک
هزینه ارتودنسی دیمون در ایران و جهان
هزینه این روش معمولاً بالاتر از ارتودنسی ثابت سنتی است، زیرا براکت ها و تکنولوژی به کار رفته گران تر هستند و نیاز به مهارت بیشتری از سوی متخصص دارند.
عوامل موثر بر هزینه:
- نوع براکت (فلزی یا شفاف)
- شدت مشکل ارتودنسی
- طول مدت درمان
- تجربه و تخصص دندانپزشک
- موقعیت جغرافیایی کلینیک
محدوده قیمت (۱۴۰۴ – ۲۰۲۵):
- ایران: بین ۴۵ تا ۸۵ میلیون تومان
- آمریکا و اروپا: ۵۰۰۰ تا ۹۰۰۰ دلار
- کشورهای همسایه: ترکیه ۴۰۰۰ تا ۷۰۰۰ دلار، امارات ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ دلار
جدول مقایسه ارتودنسی دیمون و ثابت سنتی
| ویژگی | دیمون فلزی | دیمون شفاف | ثابت سنتی |
|---|---|---|---|
| زیبایی | متوسط | بسیار خوب | ضعیف |
| راحتی و درد | زیادتر | زیادتر | کمتر |
| طول درمان | کوتاه تر | کوتاه تر | بلندتر |
| مراجعات | کمتر | کمتر | بیشتر |
| بهداشت | آسان تر | آسان تر | سخت تر |
| قیمت | بالا | بسیار بالا | متوسط |
ارتودنسی دیمون یک روش پیشرفته و کارآمد برای مرتب کردن دندان ها با استفاده از براکت های خود لیگچور است که می تواند مزایایی مانند طول درمان کوتاه تر، درد کمتر و مراجعات کمتر را به همراه داشته باشد. این روش برای بسیاری از بیماران مناسب است، اما تصمیم نهایی باید بر اساس نظر متخصص ارتودنسی گرفته شود. هزینه بالاتر این تکنولوژی ممکن است برای برخی بیماران محدودیت باشد، اما کیفیت و نتایج زیبایی که ارائه می دهد در بسیاری موارد این هزینه را توجیه می کند.
سوالات متداول
1. آیا ارتودنسی دیمون درد دارد؟
خیر، نسبت به روش سنتی فشار کمتری وارد می شود و میزان درد معمولا کمتر و موقتی است.
2. آیا در ارتودنسی دیمون کشیدن دندان لازم است؟
در بسیاری موارد خیر، اما در برخی مشکلات شدید ازدحام یا ناهنجاری فکی، ممکن است کشیدن دندان همچنان لازم باشد.
3. آیا می توان بعد از نصب دیمون ورزش یا فعالیت معمول داشت؟
بله، بیشتر فعالیت ها بدون محدودیت انجام می شوند، اما در ورزش های تماسی بهتر است از محافظ دهان استفاده شود.
منابع
- Damon System Official Website – https://www.damonbraces.com
- American Association of Orthodontists – Self-Ligating Brackets Overview
- Ehsani S, et al. Self-ligating vs Conventional Brackets in Orthodontics: A Systematic Review. Angle Orthod. 2020.
- Proffit WR, Contemporary Orthodontics, 6th Edition.
