تاج دندان یک روکش یا کاپ است که به شکلی مشابه دندان روی آن نصب می‌شود. این تاج، برای استرداد ظاهر و اندازه، افزایش مقاومت و بهبود شکل دندان، آن را می‌پوشاند. زمانی که تاج‌ها در محل قرار می‌گیرند، کاملاً تمامی قسمت قابل مشاهده دندان را که در بخش بالایی لثه قرار دارد، پوشش می‌دهند.
ضرورت داشتن تاج دندان چیست؟
چرا نیاز به تاج دندان وجود دارد؟ در شرایط زیر ممکن است نیاز به استفاده از تاج دندان داشته باشید:
- حفاظت از دندان‌های ضعیف در برابر پوسیدگی و جلوگیری از شکستگی یا حفظ بخش‌هایی از دندان که ترک خورده‌اند.
- بازسازی و ترمیم دندان شکسته یا فرسوده شده به شدت.
- پوشاندن و محافظت از دندان‌هایی که پرشده‌اند و باقیمانده دندان کمی در دهان باقی مانده است.
- نگهداری از پل دندانی به شکل صحیح.
- پوشاندن دندان‌هایی که ظاهر طبیعی خود را از دست داده‌اند یا ناگهان تغییر رنگ کرده‌اند.
انواع مختلف تاج دندان چیست؟
تاج دندان در انواع مختلفی براساس مدل و استفاده‌ی آن در ترمیم دندان موجود است. به طور کلی، پنج نوع اصلی تاج دندان وجود دارد:
- تاج دندان تمام رزین:
این نوع تاج دندان، هزینه‌ی کمتری نسبت به سایر مدل‌های تاج دندان دارد. مقاومت و دوام آن نیز کمتر از سایر فرم‌های تاج است و این نوع تاج‌ها به خاطر روکش ضعیف‌تری که دارند، در معرض شکستگی بیشتری قرار دارند. - تاج دندان تمام سرامیک یا تمام چینی:
این نوع تاج دندان عموماً برای دندان‌های جلویی استفاده می‌شود. به دلیل شکل طبیعی آن، این تاج‌ها بسیار شبیه به دندان طبیعی به نظر می‌رسند، اما باید توجه داشت که استحکام کمتری نسبت به نوع فلزی دارند. - تاج دندان فلزی:
این نوع تاج دندان از مواد فلزی مانند آلیاژهای فلزی یا طلا ساخته می‌شود. آنها بسیار مقاوم و دوام بالایی دارند و به خاطر قدرت استحکام بالا، در طولانی مدت بسیار کارآمد هستند. - تاج دندان پورسلن:
این نوع تاج دندان که از ترکیبی از سرامیک و فلز تشکیل شده است، استحکام و زیبایی را به همراه دارد. طبقه‌بندی بر اساس میزان استفاده از سرامیک و فلز در تاج دندان پورسلن، متفاوت است. - تاج دندان مستقیم (CAD/CAM):
این نوع تاج دندان با استفاده از فناوری رایانه‌ای و سیستم CAD/CAM (Computer-Aided Design/Computer-Aided Manufacturing) ساخته می‌شود. فرایند طراحی و ساخت دقیق و سریع‌تری را امکان‌پذیر می‌سازد و تاج دندانی با دقت بالا و همچنین متناسب با نیازهای بیمار ساخته می‌شود.
تاج دندان تمام سرامیک یا تمام چینی
تاج دندان‌های سرامیکی یا چینی، به طور معمول برای دندان‌های جلویی استفاده می‌شوند. دلیل استفاده گسترده از این نوع تاج دندان، وجود شکل طبیعی آنها است، اما باید توجه داشت که این تاج‌ها نسبت به تاج‌های فلزی، استحکام کمتری دارند.
در طول زمان، این تاج‌ها ممکن است ساییدگی کنند. برخی از مزایای تاج سرامیکی عبارتند از:
- شباهت بسیار زیاد رنگی به سایر دندان‌ها
- مناسب برای بیمارانی که با فلز مشکل دارند
- مناسب برای دندان‌های جلویی
تاج دندان پرسلن فیوز شده با فلز
در این قسمت از توضیحات، به معرفی تاج دندان پرسلن فیوز شده با فلز می‌پردازیم. این نوع تاج دندان قابلیت تطابق رنگی با دندان‌های اطراف را داراست، در عین حال نسبت به تاج‌های فلزی و رزینی، در مقابل دندان مقابل خود، در معرض ساییدگی بیشتری قرار می‌گیرد.
بخش پرسلنی تاج نیز ممکن است در معرض تراشیدگی و شکستگی قرار بگیرد. با این حال، تاج‌های تولیدشده از پرسلن بر پایه فلز، شباهت بیشتری به دندان‌های طبیعی دارند در مقایسه با تاج‌های سرامیکی کامل.
در برخی موارد، ممکن است فلز زیر پرسلن تاج به‌صورت یک خط تیره ظاهر شود، اگرچه باید توجه داشت که در صورت تأثیر منفی بر روی لثه‌ها، این خط تیره به‌خوبی قابل مشاهده خواهد بود.
تاج‌های پرسلن فیوز شده با فلز به‌عنوان یک گزینه مناسب برای دندان‌های جلویی و پشتی، و همچنین بریج‌های بلند مدت با استفاده از فلز برای افزایش استحکام، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فولاد ضد زنگ
تاج‌های فولادی ضد زنگ به‌عنوان یکی از روش‌های درمان موقت برای دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تاج‌ها به‌سادگی ساخته می‌شوند و معمولاً در مراقبت از دندان‌های آسیب‌دیده قبل از جایگزینی دندان دائمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طور خاص، تاج‌های فولادی بیشتر برای کودکان استفاده می‌شوند.
تاج دندان فلز
تاج‌های دندان فلزی به دلایل مختلف، از جمله کاربرد آسان و ماندگاری بالا، توسط دندان‌پزشکان استفاده می‌شوند. با این حال، باید توجه داشت که رنگ این تاج‌ها به هیچ عنوان شبیه به رنگ دندان طبیعی نیست. تاج‌های فلزی با استفاده از فلزات گران‌قیمت مانند طلا، پالادیوم و سایر فلزات یا آلیاژهای فلزی از جمله نیکل تولید می‌شوند.
استفاده از این نوع تاج‌ها منجر به کاهش سایش دندان‌های اطراف بیمار می‌شود. تاج‌های فلزی از مقاوم‌ترین انواع تاج‌ها هستند و بسیار کم اتفاق می‌افتد که شکسته یا ترک خورده وارد شوند.
تاج موقت در مقابل تاج‌های دائمی
در این قسمت از توضیحات، به مقایسه تاج موقت و تاج دائمی درمان دندان می‌پردازیم. دندانپزشک قادر است تاج‌های موقت را در خود کلینیک تولید کند، در حالی که برای تولید تاج‌های دندان دائمی نیاز به استفاده از آزمایشگاه است.
به طور معمول، تاج‌های دندان موقت از موادی مانند فولاد ضد زنگ و یا مواد بر پایه اکریلیک ساخته می‌شوند و می‌توانند به عنوان یک روش ترمیم موقتی تا زمان آماده شدن تاج دائمی استفاده شوند.
آماده‌سازی دندان برای کارگذاری تاج دندان توسط دندانپزشک
آماده‌سازی دندان برای کارگذاری تاج دندان توسط دندانپزشک به طور معمول به دو مرحله نیاز دارد. مرحله اول شامل معاینه و آماده‌سازی دندان است و مرحله دوم شامل نصب تاج دائمی می‌شود.
در اولین جلسه برای آماده‌سازی تاج دندان، دندانپزشک ممکن است توسط پرتوهای ایکس، چند عکس از دندان‌های شما بگیرد تا ریشه دندان دریافت‌کننده تاج و استخوان اطراف آن را بررسی کند.
اگر دندان دارای پوسیدگی گسترده‌ای باشد یا خطر عفونت یا آسیب پالپ دندان وجود داشته باشد، ممکن است در ابتدا نیاز به انجام روت کانال تراپی (عصب کشی) داشته باشید.
اقدامات قبل از کارگذاری تاج دندان چیست؟
قبل از کارگذاری تاج دندان، اقداماتی انجام می‌شود. در این بخش درباره مبحث تاج دندان و اقدامات قبل از تاج‌گذاری صحبت می‌کنیم. پیش از آغاز فرآیند کارگذاری تاج دندان، دندانپزشک شما دندان و بافت لثه اطراف آن را بی حس می‌کند.
در مرحله بعدی، سطح و لبه‌های دندان که تاج روی آن قرار می‌گیرد، تا حدی تراشیده می‌شود تا محیطی مناسب برای نصب تاج فراهم شود. میزان تراشیدگی بستگی به نوع تاجی که استفاده می‌شود دارد.
از سوی دیگر، اگر بخش قابل توجهی از دندان به دلیل پوسیدگی یا آسیب‌دیدگی از بین رفته باشد، دندانپزشک از مواد ترمیم‌کننده برای ساخت دندان جایگزین استفاده می‌کند تا به تاج پشتیبانی کند.
اقدامات پس از تغییر شکل و تراشیدن دندان برای کارگذاری تاج دندان چیست؟
هنگامی که شکل دندان‌ها تغییر می‌کند، دندانپزشک باید از یک خمیر یا بتونه‌ای به‌خصوص استفاده کند تا بتواند قسمتی از دندان که قرار است تاج روی آن قرار بگیرد را بسازد.
البته باید توجه شود که در برخی موارد، برداشت دندان (اشکال) از طریق یک اسکنر دیجیتال انجام می‌شود.
روش استفاده شده برای برداشت تاج دندان از بخش بالا و پایین دندان برای جایگذاری تاج دندان استفاده می‌شود، تا دندانپزشک اطمینان حاصل کند که دندان‌های شما به صورت طبیعی با هم متناسب هستند.
در آزمایشگاه دندانپزشکی، برداشت یا اسکن دندان به منظور ساخت تاج دندان ارسال می‌شود. مراحل ساخت تاج دندان معمولاً دو تا سه هفته طول می‌کشد و سپس به شما تحویل داده می‌شود. در صورت استفاده از تاج پرسلن، دندانپزشک شما باید یک رنگ انتخاب کند که به رنگ دندان‌های طبیعی شما نزدیک باشد.
حال که مفهوم تاج دندان را درک کرده‌اید، باید توجه داشته باشید که برای نصب و ساخت تاج دندان حداقل باید چندین بار به مطب دندانپزشک مراجعه کنید تا آماده‌سازی صورت گیرد.
مراقبت از تاج دندان موقت
با رعایت درست و منظم مراقبت از تاج‌های دندانی موقت، می‌توانید برای آنها دوام و طول عمری طولانی تضمین کنید. در ادامه به موارد زیر توجه کنید:
- اجتناب از خوردن غذاهای چسبنده و سخت: اگرچه تاج‌های دندانی دارای پایداری و استحکام بالایی هستند، اما مانند دندان‌های طبیعی قابل آسیب‌پذیری هستند. جویدن یخ یا مصرف غذاهای سفت و سخت می‌تواند باعث شکستن یا ترک تاج دندان شود.
- خودداری از غذاهای چسبنده و غذاهایی که نیاز به جویدن طولانی دارند: این نوع غذاها می‌توانند باعث لغزندگی و ضعیف شدن تاج‌ها شوند. بهتر است تا حد امکان از مصرف این نوع غذاها خودداری کنید.
- مسواک زدن و استفاده از نخ دندان: به مهمیت استفاده از مسواک و نخ دندان در مقاله “تاج دندان چیست” تاکید می‌شود. هرچند تاج دندان ممکن است مصنوعی باشد، اما دندان‌های طبیعی پشتی آن نیاز به بهداشت روزانه دارند. حتی اگر تاج دندان تمام سطح دندان را بپوشاند، شما باید به طور دقیق دندان‌ها را مسواک بزنید تا پلاک و رسوبات روی آنها تجمع نکند. استفاده از نخ دندان نیز بسیار ضروری است، زیرا با آن می‌توانید ذرات غذایی میان تاج و لثه را در منطقه اطراف دندان‌ها بردارید.
- استفاده از خمیردندان مناسب: در برخی مواقع ممکن است با خوردن غذاهای گرم یا سرد، دچار آلرژی شوید. در این صورت، بهتر است از خمیردندان‌هایی که برای دندان‌های حساس تولید شده‌اند، استفاده کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید از تاج دندان موقت خود بهتر مراقبت کنید و دوام آن را به طولانی‌مدت تضمین کنید.
بهبود عادات بد
آیا شما هم عادت جویدن ناخن دارید؟ یا به طور مثال، با دستمال مداد حالت می‌دهید یا اشیاء سفت را به دندانان خود فشار می‌دهید؟ این عادات بد نه تنها می‌توانند تاج‌های دندانی را آسیب برسانند، بلکه به دندان‌های طبیعی نیز خسارت وارد می‌کنند.
علاوه بر این، اشیاء سفت می‌توانند میان لثه‌ها قرار گیرند و به آنها آسیب برسانند. بنابراین، اگر تاکنون موفق به رها کردن این عادات ناصحیح نشده‌اید، پس از دریافت تاج‌های دندانی، تلاش کنید این عادات را کنار بگذارید و سلامت دندان‌های طبیعی و دوام تاج‌های دندانی خود را تضمین کنید.
چقدر طول عمر تاج دندان است؟
در انتهای بحث درباره تاج دندان، به طول عمر تاج می‌پردازیم. عمر تاج دندان مصنوعی بسته به موارد مختلفی مشخص می‌شود، اما به طور کلی می‌توان تاج دندان را حداقل برابر با ده تا پانزده سال استفاده کرد.
انتخاب مناسب ترین مدل تاج دندان، مراقبت صحیح برای جلوگیری از پوسیدگی، آسیب دیدگی دهان و دندان یا بیماری لثه، اجتناب از عادت‌های بد مانند جویدن دندان‌قروچه، یخ یا ناخن، شکستن آجیل یا اشیاء سخت با استفاده از دندان، باز کردن بسته‌ها با دندان و موارد دیگر در کنار جنس تاج دندان، تأثیر بسزایی در طول عمر آن خواهد داشت.
استفاده‌های تاج دندان
تاج دندان در موارد زیر ممکن است برای بزرگسالان استفاده شود:
- حفاظت از دندان‌های ضعیف در برابر شکستگی و نگه‌داشتن بخش‌های ترک‌خورده یک دندان.
- ترمیم دندان‌های شکسته و یا دندان‌هایی که به شدت پوسیده شده‌اند.
- پوشش و حمایت از دندانی که دارای پرکردگی عمیق است و دیگر بخشی از دندان باقی نمانده است.
- نگه‌داشتن یک پل دندانی در مکان خود.
- پوشش دندان‌های نامنظم و یا دندان‌هایی که رنگ آنها به طور قابل توجهی تغییر کرده است.
- پوشش دادن به ایمپلنت دندان.
- ترمیمات زیبایی.
موارد کاربرد تاج دندان برای کودکان:
- حفظ دندانی که به دلیل پوسیدگی شدید دچار آسیب شده است و امکان پرکردن آن وجود ندارد.
- محافظت از دندان‌های کودکی که در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان قرار دارند، به ویژه زمانی که رعایت بهداشت دهان و دندان روزانه به سادگی در نظر گرفته نمی‌شود.
- استفاده از تاج دندان برای کودکانی که به دلیل سن، رفتار یا سابقه پزشکی قادر به تحت بیهوشی‌های مکرر برای مراقبت صحیح از دندان‌ها نیستند.
آیا قرار دادن تاج دندان با درد همراه است؟
گاهی و به ندرت، زمانی که تاج دندان قرار داده می‌شود، ممکن است درد ایجاد شود. برخی از علل درد تاج دندان شامل عدم تنظیم صحیح بایت و تعامل بین دندان‌ها هنگام بیت زدن است. همچنین، حساسیت در اطراف حاشیه‌های باز تاج دندان یا وجود پوسیدگی عمیق که باعث آسیب به عصب و درد می‌شود، می‌توانند دلایل دیگری برای درد باشند.
بنابراین، در صورت احساس درد، بهتر است در اولین فرصت با دندانپزشک خود مشاوره کنید تا مشکلات شما بررسی شود. اگر نیاز به تنظیم بایت وجود دارد، دندانپزشک آن را انجام خواهد داد. همچنین، او می‌تواند مشکلات عفونت دندان یا عفونت‌های مرتبط را بررسی و درمان کند.
اقدامات پس از تغییر شکل و تراشیدن دندان برای کارگذاری تاج دندان
بعد از تغییر شکل دندان، دندانپزشک شما به طور معمول از خمیر یا بتونه‌ای مخصوص استفاده می‌کند تا یک مدل از دندان که تاج را دریافت خواهد کرد، بسازد. گاهی اوقات، این مدل‌سازی با استفاده از یک اسکنر دیجیتال انجام می‌شود. همچنین، برداشت شکل دندان از بالا و پایین آن برای ساخت تاج دندان انجام خواهد شد تا اطمینان حاصل شود که تاج دندان تأثیری در قرارگیری طبیعی دندان‌ها نخواهد داشت.
مدل‌ها یا اسکن‌ها به آزمایشگاه دندانپزشکی که در آن تاج دندان ساخته می‌شود، ارسال می‌شوند. معمولاً تاج دندان در مدت دو تا سه هفته به مطب دندانپزشک شما برگردانده می‌شود. اگر تاج از مواد مشابه پرسلن ساخته شود، دندانپزشک شما رنگی را انتخاب خواهد کرد که با رنگ دندان‌های شما بسیار شبیه باشد. در جلسه اول در مطب، دندانپزشک شما تاج دندان موقت را برای شما قرار می‌دهد تا در طول ساخت تاج دایمی، دندان تراشیده و تغییر شکل یافته را پوشش داده و حفاظت کند. تاج‌های موقت معمولاً از مواد آکریلیک ساخته می‌شوند و با استفاده از اتصالات موقت در محل نگهداری می‌شوند.
روش‌های مرتبط با از بین رفتن تاج دندان
در برخی موارد، ممکن است تاج دندان از بین برود. علت اصلی این اتفاق معمولاً برمی‌گردد به تناسب نادرست، عدم پایداری اتصال یا ضعف در ساختار دندان باقیمانده که تاج روی آن قرار می‌گیرد. در صورتی که چنین اتفاقی رخ داد، ابتدا تاج و ناحیه جلوی دندان را تمیز کنید. می‌توانید به‌طور موقت از چسب دندان یا سیمان موقتی که در فروشگاه‌ها برای این منظور عرضه می‌شود، استفاده کنید تا تاج را موقتاً متصل کنید. در این حالت، به‌سرعت با مطب دندانپزشک تماس بگیرید. او دستورالعمل‌های خاصی را درباره نحوه مراقبت از دندان و تاج در طول روز یا تا زمانی که بتوانید برای معاینه به مطب دندانپزشک مراجعه کنید، به شما می‌دهد. احتمالاً دندانپزشک قادر به مجدداً متصل کردن تاج در محل خود است. در صورتی که این امکان وجود نداشته باشد، تاج جدیدی باید ساخته شود.
