ارتودنسی انواع گوناگونی دارد و یکی از پرکاربرد ترین انواع آن، ارتودنسی ثابت است. همچنین این ارتودنسی نیز انواع مختلفی دارد و افراد با توجه به شرایط خود و نظر ارتودنتیست آن را انتخاب می‌کنند. از آن جایی که افراد زیادی سالانه درمان با ارتودنسی را انجام می دهند، لازم است نکات و اطلاعات کاملی در رابطه با درمان نامرتبی دندان به این روش ارائه شود. برای بیشتر بیمارانی که دندان هایشان را ارتودنسی می کنند، قرار دادن ارتودنسی ثابت (که اصولا به آن بریس گفته می شود) مهمترین قسمت درمان است که این بریس ها معمولا از جنس فلز یا سرامیک می باشند. در حال حاضر بریس های ثابت قدیمی که ظاهری فلزی داشتند، تنها گزینه ی حاضر نیستند و انواع متفاوتی از بریس های ثابت امروزه موجود می باشد مانند ارتودنسی سرامیکی، ارتودنسی دیمون (بریس های خود تنظیم) و ارتودنسی لینگوال (بریس های پشت دندانی). در ادامه بیشتر با ارتودنسی ثابت آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
- ارتودنسی ثابت چیست؟
- اجزای ارتودنسی ثابت کدامند؟
- معرفی انواع ابزار و روش‌های ارتودنسی ثابت
- مراحل درمان ارتودنسی ثابت چگونه است؟
- تفاوت ارتودنسی ثابت و متحرک چیست؟
- درمان ارتودنسی ثابت با دستگاه های ثابت دقیقا چه مشکلاتی را اصلاح می کند؟
- فواید منظم کردن دندان ها با دستگاه های ثابت چیست؟
- عوارض و نکات منفی ارتودنسی با بریس ثابت چیست؟
- بررسی ۵ نکته ی مهم درباره ارتودنسی ثابت
- سخن پایانی و سوالات متداول
ارتودنسی ثابت چیست؟
زمانی که صحبت از ارتودنسی ثابت میشود، هدف متخصصان کاملا متمرکز به استفاده از روش‌های درمانی و زیبایی ارتودنسی برای دندان و فک بدون دخالت و همکاری مستقیم بیمار است. روند درمان ارتودنسی ثابت به نوعی کند است و با توجه به تحقیقات انجام شده می‌توان بطور تقریبی ماهی یک میلیمتر حرکت و جا به جایی دندانها را در این روش در نظر گرفت.
با توجه به شرایط بیمار ارتودنسی ثابت دندان گاهی با کشیدن بعضی دندانها و ایجاد یک فضای مناسب برای حرکت و جابه جایی دیگر دندانها همراه است. ماهی یک بار ویزیت برای بیماران در ارتودنسی ثابت در نظر گرفته شده است؛ که در این جلسات بعد از فعال کردن کش بین دندانها، سیم‌ها و یا فنرها ممکن است مقداری درد در بیمار حس شود.
اجزای ارتودنسی ثابت کدامند؟
مهمترین دستگاه ثابت که برای درمان نامظمی های دندان و فکی استفاده می شود، بریس است. بریس ارتودنسی متشکل از چند قطعه کوچک است که به مرور زمان باعث حرکت دندان ها و صاف شدنشان می شود. مهمترین اجزاء تشکیل دهنده هر بریس ارتودنسی عبارتند از:
- براکت (ساده و قلابدار)
- سیم (برخی از افراد به خاطر این سیم اصطلاحا و به اشتباه به درمان ارتودنسی سیم کشی دندان نیز می گویند)
- باند
- الاستیک و کش
- مینی اسکرو یا یچ ارتودنسی
معرفی انواع ابزار و روش‌های ارتودنسی ثابت
انواع ارتودنسی ثابت بطور مختصر در مطلب ارتودنسی ثابت چیست اشاره شد. برندهای مختلف و متعددی برای ارتودنسی ثابت موجود است که انتخاب آنها می‌تواند برای بیماران بسیار گیج‌کننده باشد ، اما همه‌آن‌ها در اصل عملکرد یکسانی دارند. تولیدکنندگان ممکن است ادعا کنند که محصولات آنها نتایج بهتری از سایرین خواهد داشت ، در پذیرش چنین ادعاهایی باید دقت کرد زیرا برای اغلب آنها شواهد علمی اثبات شده‌ای وجود ندارد. انتخاب انواع ارتودنسی ثابت وابسته به نوع مشکل بیمار و با تشخیص مستقیم یک متخصص ارتودنسی صورت می‌گیرد. ارتودنسی ثابت به سه نوع کلی تقسیم می شود:
- ارتودنسی لینگوال
- ارتودنسی با براکت های فلزی
- ارتودنسی با براکت های سرامیکی
ارتودنسی لینگوال:
یکی از انواع ارتودنسی ثابت، ارتودنسی لینگوال است که در آن براکت ها به سطح داخلی دندان متصل می‌گردد. در نتیجه، ابزارها در این نوع ارتودنسی ثابت، قابل رؤیت نیستند. بسیاری از ارتودنتیست‌ها این نوع درمان را به بیماران خود ارائه می‌دهند و نتایجی با کیفیت بالا بدست می‌آورند.
مشکل خاصی که شاید بیماران با آن مواجه می‌شوند، مشکل اولیه در صحبت کردن، درد زبان و دشواری در تمیز نگه داشتن براکت های لینگوال می‌باشد. هزینه درمان آن به‌طور قابل توجهی بیشتر از انواع اورتودنسی ثابت است، که به دلیل هزینه‌های آزمایشگاهی بیشتر برای تولید آن و افزایش زمان جراحی مورد نیاز برای نصب آنها بر روی دندانها می‌باشد.
ارتودنسی با براکت های فلزی:
ارتودنسی فلزی معمولی، یکی از رایج‌ترین انواع ارتودنسی ثابت مورد استفاده برای کودکان است که اغلب “سیم کشی دندان ها” نیز نامیده میشود. براکت های فلزی اغلب از جنس استیل ساخته شده‌اند و با استفاده از مواد کامپوزیتی به دندانها متصل و ثابت می شوند. هنگام خوردن غذاهای سفت باید مراقب باشید، زیرا چسب دندان به راحتی می‌تواند شکسته شود و منجر به اختلال در درمان گردد.
یک سیم مخصوص (سیم قوسی) به براکت ها تثبیت و یا بسته میشود. این کار با استفاده از حلقه‌های رنگی الاستیک (که ممکن است در بین جلسات مراجعه بی‌رنگ شود) انجام می‌گیرد. این کِش‌ها می‌تواند نقره‌ای رنگ و یا به رنگ روشن باشند.با پیشرفت مراحل درمان، ارتودنتیست از سیم‌های ضخیم‌تری استفاده می‌کند تا بتواند نیروی بیشتری را بر روی دندانها وارد سازد. برخی از بیماران به این فرایند “سفت کردن” ارتودنسی می‌گویند. در پایان درمان، براکت های فلزی می‌توانند به راحتی و بدون هیچ‌گونه آسیبی از روی دندانها برداشته شوند.
ارتودنسی با براکت های سرامیکی:
به جای استفاده از استیل، براکت ممکن است از مواد سرامیکی سخت ساخته شود تا با رنگ دندان هماهنگ باشد. این نوع از درمان ، ظاهر زیبا و خوشایندتری دارد و یک گزینه‌ی جذاب به خصوص برای بزرگسالان است. سیم ارتودنسی برای کمک به بهبود ظاهر دندانها، می‌تواند همرنگ دندان باشد.ارتودنسی ثابت سرامیکی می‌تواند به اندازه‌ی ارتودنسی بدون حرکت معمولی در اصلاح مکان دندانها مؤثر باشد. گاهی اوقات استفاده از آنها برای دندان‌های پایین‌تر توصیه نمی‌شود (در حالت همپوشانی بیش از حد دندانها / دیپ بایت)، زیرا مواد سخت آن می‌تواند هنگام تماس با دندان‌های مقابل به آنها آسیب برساند.
در ارتودنسی سرامیکی، خارج کردن براکت های سرامیکی کمی دشوارتر از براکت های معمولی است ، اما در بسیاری از موارد، بعید است که آسیبی به دندان‌های سالم برسد. در صورت هر گونه سؤال و یا نگرانی باید با اورتودنتیست خود گفتگو کنید.
ارتودنسی ثابت و خود لیگاچور:
این ابزار به جای استفاده از کِش برای نگه داشتن سیم در موقعیت خود، دارای مکانیزم قفل و بست یکپارچه است که با نگه داشتن سیم به آن اجازه می‌دهد حرکت و لغزش آزادانه‌تری داشته باشد.هیچ شواهدی وجود ندارد که این مکانیزم نتیجه بهتری نسبت به ارتودنسی بدون حرکت معمولی دارد ، اما شواهدی وجود دارد که با مکانیزم خود لیگاچور، زمان لازم برای تغییر سیم کاهش می‌یابد و احتمال تغییر رنگ آن در حین جلسات درمان کمتر است ، زیرا از کِش برای بستن سیم‌ها استفاده نمی‌شود.
همچنین متد ارتودنسی بدون حرکت وابسته به کاربردش برای نظم دهی دندانها و شکل دهی ساختار فک بالا و دو فک می‌تواند به روش‌های زیر تقسیم شود:
۱. ارتودنسی ثابت دندان
ارتودنسی بدون حرکت دندان یک شیوه متداول زیبایی و درمانی برای رفع بی نظمی و بهم ریختگی دندانها که در ظاهر افراد بسیار تاثیر داشته می‌باشد. با توجه به شرایط و فشردگی دندان‌های فرد بیمار ممکن است گاها ارتودنسی ثابت دندان با کشیدن یک یا چند دندان نیش و دیگر دندانها برای ایجاد فضای مناسب جهت حرکت و جا به جایی دندانها و قرار گیری در جای مناسب همراه است.
سن بیمار و شرایط دندان افراد در انتخاب ارتودنسی ثابت دندان تحت نظارت پزشک متخصص تاثیر دارد.
۲. ارتودنسی ثابت دو فک
اگر شرایط بیمار به گونه‌ای باشد که ارتودنسی بدون حرکت دو فک مد نظر متخصص ارتودنسی باشد، اصول کار به این صورت است که ابتدا ارتودنسی ثابت فک بالا انجام میشود. علت اصلی این کار در ارتودنسی بدون حرکت دو فک سهولت درمان فک پایین و امکان کار گذاشتن راحت براکت و بریس بر روی دندان‌های فک پایین بدون ضربه از بالا به پایین است.
۳. ارتودنسی ثابت فک بالا
جلو بودن فک بالا از ناهنجاری‌های شایعی است که درمان از طریق ارتودنسی فک بالا را به دنبال دارد. در واقع زمانی که فک بالا جلوتر باشد و یا فک پایین عقب تر از حالت نرمال باشد دندان‌های عقبی بر روی هم قرار نگرفته و اصطلاحا اوربایت صورت می‌گیرد.
مهمترین عاملی که در ارتودنسی ثابت فک بالا باید مورد توجه قرار گیرد سن بیمار و شدت عارضه است. روش ارتودنسی بدون حرکت فک بالا برای کودکان توصیه نشده و بیشتر از کاربرد هدگیر دندان و روش‌های ارتودنسی متحرک در سنین پایین برای فک بالا استفاده میشود.ارتودنسی بدون حرکت فک بالا در بزرگسالان و در مواقعی که عارضه موجود خفیف باشد کاربرد دارد. از براکت‌های ثابت و در مواقع لزوم کشیدن دندان برای این شیوه درمانی در این حالت استفاده میشود. اگر جلو و یا عقب ماندن فک بالا و شدت عارضه بیشتر باشد علاوه بر ارتودنسی ثابت فک بالا باید جراحی فک و صورت با تشخیص متخصص صورت گیرد.
مراحل درمان ارتودنسی ثابت چگونه است؟
مراحل درمان شامل اتصال براکت های کوچکی است که توسط چسب دندان بر روی سطح دندانها متصل می‌شوند ، سپس براکت ها با سیم نازکی به هم متصل می‌شوند. این سیم نازک در جای خود با کِش‌های لاستیکی (گاهی اوقات رنگی) ثابت و محکم نگه داشته میشود.
براکت ها امکان حرکت دندانها را به مکان مورد نظر فراهم می‌سازند. با این روش، متخصص ارتودنسی نسبت به ارتودنسی متحرک و یا لیگاچورهای متحرک، کنترل بیشتری بر موقعیت دندانها دارد.درمان با ارتودنسی ثابت معمولاً زمانی شروع میشود که تمام دندان‌های دائمی رشد کرده‌اند. این درمان معمولاً ۱۸-۲۴ ماه طول می‌کشد ، پس از اتمام درمان بیماران باید به منظور حفظ نتیجه درمان از نگهدارنده استفاده کنند.
نگهدارنده‌ها می‌توانند متحرک باشند و یا بر روی سمت داخلی (رو به زبان) دندانها ثابت شوند. کوتاهی کردن بیماران برای نصب و یا حفظ نگهدارنده‌ها طبق دستور اورتودنتیست، به احتمال زیاد منجر به کج‌تر شدن و شلوغی دندانها خواهد شد ، زیرا دندانها بدون نگهدارنده‌ها تمایل به بازگشت به موقعیت قبل از درمان را دارند.
تفاوت ارتودنسی ثابت و متحرک چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، بریس ارتودنسی به سطح دندان ها (چه جلوی دندان یه پشت) متصل می شود و از اول تا اخر دوره درمان همچنان به سطح دندان متصل می ماند. به همین جهت به آن ارتودنسی بی حرکت گفته می شود.
اما بریس تنها روش ارتودنسی دندان نیست و ما وسایل دیگری هم داریم که لازم نیست همیشه و از اول تا آخر به سطح دندان ها متصل باشند.
درمان ارتودنسی ثابت با دستگاه های ثابت دقیقا چه مشکلاتی را اصلاح می کند؟
به طور خلاصه تمام روش‌های منظم کردن دندان ها با دستگاه های ثابت، به جهت اصلاح یا درمان موارد زیر کاربرد دارند:
- اصلاح ناهنجاری ها، انحرافات و مشکلات اسکلتی خفیف تا متوسط صورت و فک
- وجود فاصله بین دندان ها در جلو حین بستن دهان
- اصلاح چرخش دندان ها
- اصلاح کج بودن دندان ها
- اصطلاح اوربایت و آندربایت (جلوزدگی یا عقب رفتگی دندان ها)
- وجود فاصله بین دندان ها
- ازدحام و شلوغی دندان ها
فواید منظم کردن دندان ها با دستگاه های ثابت چیست؟
- برای افرادی که فراموش کار هستند بریس ثابت بسیار کاربردی است زیرا برخلاف ارتودنسی متحرک امکان فراموش شدن و عدم استفاده از آن ها صفر است.
- مدت زمان منظم شدن دندان ها با این روش کوتاه است.
- بهترین روش برای درمان ارتودنسی کودکان و نوجوانان است
- انواع مختلفی دارد و هزینه های آن نیز از کم به زیاد متغییر است
- مشکلات جدی نامنظمی دندان و فکی را به خوبی برطرف می کند
عوارض و نکات منفی ارتودنسی با بریس ثابت چیست؟
- تمیز کردن دندان ها با دستگاه های ثابت زمانبر و سخت تر است و معمولا دندان ها پس از اتمام درمان نیاز به جرمگیری و بلیچینگ دندان دارند
- امکان لکه دار شدن دندان ها و زرد شدن آن ها با وجود این روش زیاد است
- امکان وارد شدن آسیب به بافت های نرم در صورت شکسته شدن سیم و براکت وجود دارد
- براکت ها فلزی در این روش قابل مشاهده هستند و ممکن است زیبایی لبخند را زیر سوال ببرند (در طول درمان که البته براکت هی سرامیکی شفاف و نامرئی هستند)
بررسی ۵ نکته ی مهم درباره ارتودنسی ثابت
1. بعد از درمان با انواع ارتودنسی ثابت، نظم و انظباط افراد به شدت بیشتر می شود
پس از هر بار مصرف نوشیدنی و مواد غذایی باید دهان و دندان با آب شستو داده شده و تمیز شود. ممکن است در طول روز لازم باشد که 3 بار این اتفاق انجام داده شود. از آنجا که مسواک زدن با وجود بریس دشوار است، افراد باید زمان بیشتر اختصاص دهند و چون مدت زمان ارتودنسی می تواند بین 6 تا 18 ماه متغییر باشد، پس از این مدت زمان افراد یک عادت خوب که به ارتقای سلامت دهان و دندان کمک می کند را در خود ایجاد می کنند.
2. دستگاه های ثابت بیشترین جذابیت را برای کودکان و نوجوانان دارند
کودکان بیشتر از هر قشر دیگری از دستگاه های ثابت ارتودنسی استقبال می کنند. این امر مخصوصا زمانی که آن ها بتوانند از انواع کش های رنگی ارتودنسی موسوم به ارتودنسی رنگی استفاده کننده صادق تر خواهد بود.
3. برای هر نوع مشکل ارتودنسی همه دندان ها باید ارتودنسی شوند
نکته جالب درباره ارتودنسی بدون حرکت این است که چه شما یک دندان کج داشته باشید و ه همه دندان ها کج باشند شما باید تمام فک را ارتودنسی کنید. یعنی باید به هر دو فک دستگاه ارتودنسی متصل شود.
4. ارتودنسی دیمون بهترین روش ارتودنسی ثابت است
ارتودنسی دیمون بهترین روش برای صافت کردن دندان ها است. با این روش دندان ها در کمترین زمان ممکن، با کمترین درد و در کوتاه ترین زمان ممکن صاف و منظم می شوند.
5. در این شرایط نمی توانید با بریس های ثابت درمان شوید
چنانچه قبل از انجام ارتودنسی با مشکلات زیر مواجه باشید یا هر کدام از موارد زیر شامل حال شما شود نمی توانید درمان ارتودنسی انجام دهید:
- بیماری لثه
- پوسیدگی شدید دندان
- پوکی استخوان
- زخم و ضایعات مختلف داخل دهان مخصوصا اگر عفونی باشند
- تحلیل لثه
- و …
سخن پایانی
شما در این مقاله با ارتودنسی ثابت آشنا شدید. همچنین از انواع و مراحل انجام ارتودنسی آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
آیا بریس ارتودنسی ثابت باعث ضعیف شدن دندان ها میشود؟
خیر، هیچ یک از دستگاه های ارتودنسی دندان مادامی که به درستی نصب شده باشند، به دندان شما آسیب نمی زنند و آن را تضعیف نمی کنند. طی 1 تا 2 روز بعد از نصب بریس توسط متخصص، دندان ها کم کم شروع به حرکت می کنند و این ممکن است به بیمار حس لق شدن دندان را بدهد که البته این تنها یک حس است و دندان ها لق یا ضعیف نمی شوند.
بهترین سن برای ارتودنسی ثابت چه سنی است؟
هم کودکان و هم بزرگسالان می توانند تحت این ارتودنسی قرار بگیرند و محدودیت سنی خاصی برای این درمان وجود ندارد. با این حال در سنین کودکی و نوجوانی که هنوز استخوان ها در حال رشد هستند، درمان با روش ثابت نتایج بهتری خواهد داشت.
