درباره دندان عقل نهفته بدانیم

دندان عقل سومین دندان آسیاست که در سن ۱۷ تا ۲۱ سالگی ظاهر می شود. از آن جایی که این دندان پس از شکل گیری فک و همه دندان ها در بزرگسالی در می آید؛ فضای دهان برای پذیرش کم خواهد بود. یعنی فک جای کافی و مناسب برای رشد درست این دندان نخواهد داشت. البته این موضوع همگانی نیست کسانی هستند که دندان عقل سالمی دارند و در آناتومی فک شان به راحتی جا شده. اما تعداد این افراد کم است.آیا دندان‌های عقل شما روییده‌اند؟ تا کنون دندانپزشکتان در مورد عمل دندان عقل با شما صحبت کرده؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا تمام اطلاعات لازم را در این مورد بدست آورید.

فهرست مطالب:

• چرا انسان‌ها دندان عقل دارند؟
• ترتیب رشد دندان‌ها
• انواع اَشکال رشد دندان عقل
• خطرات دندان عقل نهفته کدامند
• موارد نیاز به جراحی برای خارج کردن دندان
• تشریح روند جراحی
• عوارض کشیدن دندان عقل
• اقداماتی که پس از جراحی باید انجام داد
• سخن پایانی
• سوالات متداول

چرا انسان‌ها دندان عقل دارند؟

اشاره شد که دندان عقل در انتها قوس فک قرار گرفته است و این بدان معنا است که انسان به طور طبیعی کمتر از این دندان برای جویدن غذا استفاده می‌کند. اما اگر این دندان چندان مورد استفاده انسان نیست، چرا چنین دندان غیرکارآمدی را در فک خود دارد؟ پاسخ دادن به این سوال نیاز به بررسی مسئله تکامل انسان دارد. به عبارت بهتر پیش از آن که انسان بتواند آتش را کشف کند و غذای خود را طبخ کند، این دندان‌ها کاملاً مناسب خام خواری و بسیار مورد استفاده بشر اولیه در جویدن غذا بود. در آن دوران اگر قرار بر این بود که از گوشت خام، مغز‌ها و ریشه گیاهان استفاده کنید تعداد دندان‌های آسیاب دهان شما کفاف خوب جویدن غذا را نمی‌دادند.

اینکه دندان‌های عقل پس از رسیدن به سن بلوغ شروع به رشد می‌کنند به این علت است که اگر طی گذر زمان دندان‌های خود را از دست دادید در صورت نیاز بتوانید از دندان‌های عقلتان استفاده کنید. داشتن یک دست دندان آماده که در عقب فک شما قرار گرفته باشند خود امتیازیست که تکامل برایتان فراهم آورده است. این مقاله را مطالعه کنید: مجله آموزشی دندانپزشکی سلامت دندان

در همین حال ما انسان‌ها کم کم شروع به خوردن غذا‌های نرم‌تر کردیم و به آن‌ها رو آوردیم و کم کم بهتر و بیشتر از دندان هایمان مراقبت کردیم. با گذر هزاره‌ها نتیجه این شد که اکنون دیگر به کمک این دندان‌ها نیاز نداریم. اما اگر دیگر نیازی به این دندان‌ها نداریم چرا طی تکامل بشر این دندان‌ها از میان نرفتند؟ پاسخ این است که فک انسان از زمان کشف آتش و عدم استفاده از دندان‌های عقل هنگام اطعام کوچکتر یا به عبارتی جمع‌تر شده است، اما متاسفانه ژن‌هایی که اندازه فک را تعیین میکنند با ژن‌هایی که تعداد دندان‌ها را مشخص میکنند متفاوتند.

• این محتوای مفید را هم دنبال کنید: محافظت از دندان‌ها در دوران بارداری

ترتیب رشد دندان‌ها

روند رشد دندان های ما به این صورت است: اولین دندان هایی که در فک ظاهر می شود، دندان های جلویی است. حتما بچه های کوچکی که دندان های کوچکی در جلوی دهانشان ظاهر می شود را دیده اید. بعد از دندان های جلو نوبت به دندان های نیش می رسد. بعد از نیش، آسیاب کوچک و بزرگ. آخرین دندان آسیاب بزرگ دندان عقل است. این دندان، عقبی ترین دندان شماست. ممکن است دندان عقل هیچ مشکلی برایتان ایجاد نکند. در چنین حالتی شما یک دندان جدید و سالم دارید که برایتان کار خواهد کرد! اما در تعداد زیادی از موارد ما با مشکلاتی شبیه به دندان عقل نهفته یا عفونت دندان روبه رو خواهیم شد.

البته اشخاصی هم هستند که به طور مادرزادی دندان عقل ندارند. اما به طور معمول در فک بالا دو دندان و در فک پایین هم دو دندان عقل رشد میکند.از دهانشویه‌ها بیشتر بدانید

انواع اَشکال رشد دندان عقل

معمولا دندان‌های عقل به چهار صورت ممکن است رشد کنند که در ادامه ملاحظه خواهید کرد:

۱. به سمت دندان دیگر و زاویه دار که به اصطلاح به آن مولر دوم می‌گویند.
۲. به سمت پشت دهان و زاویه دار.
۳. با زاویه نسبت به دندان‌های دیگر.
۴. منظم و عمودی مانند سایر دندان ها.

خطرات دندان عقل نهفته کدامند؟

1. بروز بیماری‌های لثه
2. تحلیل استخوان در دندان‌های مجاور دندان نهفته
3. پوسیدگی دندان‌های مجاور
4. عدم امکان پر کردن دندان‌های مجاور
5. تحلیل ریشه دندان مجاور به علت فشار دندان نهفته
6. مزاحمت دندان نهفته برای روکش‌ها یا بریج یا حتی دست دندان
7. پیدایش کیست‌ها یا تومورها که درمان آنها گاهی با برداشتن قسمتی از استخوان فک همراه خواهد بود
8. دردهای عصبی صورت
9. شکستگی فک پایین در ناحیه دندان نهفته در اثر ضربه به فک پایین، به دلیل کمبود استقامت استخوان
10. چرخش دندان‌های مجاور
11. نامرتب شدن دندان‌ها
12. بیماری‌های مفصل گیجگاهی–‌فکی و صداهای ناشی از آن

موارد نیاز به جراحی برای خارج کردن دندان

• ایجاد عفونت لثه پوشاننده روی دندان
• ایجاد پوسیدگی برای دندان جلویی

• بر هم زدن نظم دندان قدامی و روی هم آوردن آنها
• ایجاد مسیر بد برای کارهای پروتزی

تشریح روند جراحی

پاسخ به این سوال وابسته به شرایط دندان عقل شماست. اگر دندانتان شرایط ساده ای داشته باشد، بدون نیاز به جراحی کشیدن آن انجام می شود. اما اگر دندان نهفته داشته باشید، نیاز به جراحی ایجاد می شود.برای مطالعه بیشتر: ضرورت پیوند استخوان فک پیش از انجام ایمپلنت

در شراط کشیدن دندان عقل به صورت ساده، ابتدا دندان هایتان بی حسی موضعی میگیرد. بعد دندان کشیده می شود. اما در جراحی دندان عقل و شرایطی که دندان نهفته است، کار پزشک کمی دشوار می شود.

در چنین شرایطی جراحی با تزریق بی حسی موضعی آغاز می شود. سپس جراح یک شکاف در محل دندان ایجاد می کند. تا بتواند ریشه آن را ببیند. در مرحله بعدی کم کم سعی می کند دندان عقل را بیرون بیاورد. این روند ممکن است با توجه به شرایط های مختلف دندان متفاوت باشد.

عوارض کشیدن دندان عقل

از جمله عوارض شایع در کشیدن این دندان می‌توان به خونریزی‌های شدید، آسیب به اعصاب و مهم‌تر از همه نفوذ به سینوس ماگزیلا اشاره کرد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله بهترین متخصص آسیب شناسی فک و دهان را بخوانید.

سینوس ماگزیلا حفره‌ی بزرگی است که در بالای دندان عقل فک بالا قرار دارد و گاهی ممکن است با کشیدن آن، حفره‌ای به قطر ۱ میلیمتر تا حدود ۱ سانتیمتر در محل کشیدن ایجاد شود که اگر قطر آن کمتر از ۲ میلیمتر باشد خود به خود ترمیم می‌شود، ولی اگر قطر آن بیشتر بود، نیاز است پزشک متخصص لثه یا فک و صورت از طریق تکنیک Flap آن را ترمیم کند. شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: همه چیز درباره ی ارتودنسی اینویزیلاین یا نامرئی

اقداماتی که پس از جراحی باید انجام داد

• گاز استریل روی زخم را تا یک ساعت به کمک دندانهای مقابل با فشار نگه دارید.
•  از باز و بسته کردن و یا تعویض گاز خودداری نمایید.
•   آب دهان خود را به طور معمول فرو ببرید
•  حتی الامکان سه تا چهار ساعت از صحبت کردن پرهیز کنید.
• بلافاصله پس از جراحی، ناحیه عمل شده را از روی صورت با کیسه یخ به طور متناوب(ده دقیقه به ده دقیقه) تا چند ساعت کمپرس کنید.
• خونریزی خفیف تا ۶ ساعت پس از جراحی طبیعی است .
• گاهی تا ۲۴ ساعت نیز ممکن است بزاق آغشته به خون باشد.
• حداقل به مدت ۵ شبانه روز از کشیدن سیگار خودداری کنید.
• تا ۲۴ ساعت از فعالیت شدید بدنی پرهیز نمایید.
• بروز تورم و کبودی و محدودیت در باز کردن پس از جراحی امری طبیعی است.
•  معمولا از ۲ الی ۳ روز پس از جراحی افزایش یافته و سپس به تدریج با کمپرس گرم رو به کاهش می نهد.
• همچنین وجود غشای سفید رنگ در محل زخم و مخاط اطراف آن همیشه دلیلی بر وجود عفونت نیست و پس از مدتی بخصوص با شستشوی دهان از بین خواهد رفت.
• شستشوی دهان تا ۲۴ ساعت لازم نیست.
•  از روز دوم حداقل ۶ بار در روز و به خصوص بعد از صرف غذا دهان را با سرم فیزیولوژی یا محلول آب نمک رقیق شستشو دهید.

سخن پایانی

در این نوشتار درباره دندان عقل و شرایط جراحی آن سخن گفتیم. بخاطر داشته باشید که لزوماً نیازی به کشیدن این دندان نیست. حتما در سن 17 الی 21 سالگی به دانپزشک خود مراجعه کرده و با عکسبرداری وضعیت رشد دندان عقل خود را مشخص کنید. بدین ترتیب هر گونه اقدام درمانی در اسرع وقت صورت می‌گیرد و گریبان‌گیر عوارض بعدی نخواهید بود. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول