کراس بایت دندان چیست؟ + معرفی روش های درمان کراس بایت

آیا دندان‌های شما نامرتب هستند؟ احتمالا دچار کراس بایت شده اید. کراس بایت، که گاهی به عنوان آندربایت نیز شناخته می‌شود، یک نوع مال اکلوژن یا بایت بد است که باعث ایجاد ردیفی از دندان‌های نامرتب می‌شود. که به طور نامناسب بر روی هم قرار گرفته اند. کراس بایت یا آندربایت زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های پایینی از کنار دندان‌های بالایی خارج ‌شوند. یعنی ردیف دندان های بالایی و پایینی روی هم قرار نمی گیرند و به طور کلی تراز نیستند. این ممکن است در دندان‌های جلویی و یا عقبی نیز رخ دهد. انواع مختلفی از کراس بایت و آندربایت وجود دارد. این مطلب می تواند به شما کمک کند تا با مفهوم کراس بایت آشنا شوید. روش های تشخیص کراس بایت دندان را یاد گرفته و روش‌های درمان آن را بشناسید.

فهرست مطالب

• بایت دندان چیست؟
• کراس بایت دندان چیست؟
• معرفی انواع کراس بایت
• چرا عارضه کراس بایت باید به سرعت درمان شود؟
• نحوه درمان کراس بایت دندان چگونه است؟
• روش‌های درمان کراس بایت خلفی
• درمان نکردن کراس بایت دندان ها چه مسائلی را به دنبال دارد؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

بایت دندان چیست؟

مشکلات بایت که به آنها مال اکلوژن نیز گفته می شود، شامل عدم همترازی دندان ها یا فک است و می ‌تواند منجر به مسائل جدی دندانپزشکی شود. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط انجمن ارتودنتیست های آمریکا، ۷ مشکلات شایع بایت شامل اندربایت، کراس بایت، اوربایت، شلوغی دندان ها، فاصله دندان ها، اپن بایت و اورجت هستند. همه مشکلات بایت قابل حل بوده و متخصص ارتودنسی می تواند در مورد بهترین برنامه درمانی با بیمار صحبت کند

کراس بایت

دندان های استاندارد معمولا در فک بالا حدود 2 میلی متر از دندان های فک پایین جلو تر می باشند. در بعضی از افراد این قرار گرفتن به صورت معکوس است. در این موارد دندان های پایین مقداری جلوتر قرار می گیرند که به آن کراس بایت گفته می شود. این درمان در سنین پایین با ارتونسی به راحتی قابل حل شدن می باشد ولی اگر این کراس بایت در سنسن پایین حل نشود این بیماری به مال اکلوژن کلاس سه تبدیل خواهد شد که برای رفع مشکل آن نیاز به جراحی فک می باشد.

دیپ بایت

به طور کلی دندان های فک بالا یک فرد به صورت استاندارد حدود دو میلی متر از دندان های فک پایین را بپوشاند و اگر بیش از یک مقداری دندان ها را بپوشاند دیپ بایت اتفاق می افتد. دیپ بایت باعث می شود که دندان های بالا بقدار بسیار زیادی از دندان های پایین را پوشانده و ممکن است دندان های پایین دیده نشود. گاهی ممکن است به حدی اتفاق بیافتد که دندان های فک پایین بر اثر بسته شدن دهان به لثه ها و بافت ها نرم دهان فشار وارد کرده و آن ها را اذیت و زخم کند. این بیماری دیپ بایت باعث ساییدگی دندان ها شده و پس از مدتی ظاهر فرد را نا خوشاند می کند. اگر فرد بیمار قبل از سن بلوغ به متخصص ارتودنسی مراجعه کند می تواند با درمان های ارتودنسی مشکل دیپ بایت را حل کند. این مشکل باید تا قبل از سن بلوغ بر طرف شود در غیر این صورت در سنین بالا تر نیاز به جراحی فک دارد.

اپن بایت

اپن بایت یک نوع ناهنجاری دندانی می باشد که در آن فرد دندان هایش به یکدیگر نمی رسد. این در حالی است که باید دندان های جلویی نزدیک به دو میلی متر از دندان های فک پایین خود را بپوشانند. اگر دندان های به یک دیگر نرسد اپن بایت صورت گرفته است. اپن بایت می تواند ارثی باشد و یا توسط عادات غلطی مانند مکیدن انگشت شست یا پستانک اتفاق می افتد. مکیدن پستانک و یا انگشت شست باعث می شود که در مدت طولانی به فک ها فشار وارد شده و میان دو فک فاصله می افتدو باعث ایجاد دیپ بایت می شود. این مشکل می تواند به مرور زمان باعث شود که فر ظاهر و لبخندی نا خوشاند داشته باشد. این ناهنجاری فکی با درمان ارتودنسی توسط براکت ها و درمان های مختلف ارتودنسی برطرف شود. این مشکل را به سادگی می توان در سنین پیین یعنی قبل از بلوغ با دستگاه های متحرک بر طرف کرد. اگر درمان بعد از بلوغ و پس از رشد کامل انجام شود ابتدا نیاز است که دندان ها یک ارتودنسی ثابت قبل از جراحی انجام دهند سپس یک جراحی فک و پس از آن ارتودنسی ثابت پس از جراحی انجام شود.

آندر بایت

آندر بایت یک نوع ناهنجاری فکی می باشد که در آن دندان های فک پایین به صورت کامل جلو تر از حد نرمال قرار گرفته و فک پایینی جلوتر است و باعث می شود دندان های پایینی دندان های بالایی را بپوشاند. این نوع مشکل از طریق درمان های ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی قابل درمان می باشد.

اورجت

در این حالت مشکل دندانی ، دندان ها بالایی جلو تر از حد استاندارد خود قرار گرفته و فاصله زیادی بین دندان های بالایی و دندان های پایینی می افتد. اورجت توسط دندان پزشک متخصص ارتودنسی قابل درمان می باشد. ممکن است در این نوع نا هنجاری های ممکن است دندان های پایینی عقب تر قرار بگیرد.

کراس بایت دندان چیست؟

ابتدا لازم است موقعیت استاندارد قرارگیری دندان‌ها را بدانید که در آن دندان‌های فک بالا به اندازه‌ی ۲ میلی‌متر از دندان‌های فک پایین جلو‌تر می‌باشند. در حالت کراس بایت، دندانهای فک بالا، در درون دندانهای فک پایین قرار می گیرند. در واقع کراس بایت نوعی مال اکلوژن است که در آن دندان‌های فک بالا و دندان‌های فک پایین بر روی هم  انطباقی ندارند. به عبارت دیگر  این مشکل جدی است و درمان آن نیز ضروری می‌باشد، زیرا اگر این مشکل درمان نشود با رشد فک پایین، نا‌هنجاری‌های شدید و جدی را به فک و دهان وارد خواهد کرد.

در کودکی که دندان‌ها در حال رشد می‌باشند اگر نیروی خارجی بتواند جهت رشد استخوان‌های فک را تغییر دهد، باعث ایجاد این عارضه خواهد شد. از جمله دلایل ایجاد آن می‌توان به ارثی بودن که بیشترین عامل آن می‌باشد و دلایل زیر اشاره کرد:

1. عامل وراثت
2. مکیدن انگشت در کودکی.
3. تنفس دهانی.
4. عوارض جراحی‌های نا‌هنجاری‌هایی همچون شکاف لب و شکاف کام که باعث جلوگیری از رشد قدس فک می‌شوند.
5. باقی ماندن مدت زیاد و طولانی دندان‌های شیری در دهان.
6. شلوغی و ازدحام دندان‌ها که با ایجاد فشار باعث نامرتبی دندان‌ها و جلو کشیده شدن فک پایین می‌شود.
7. تاخیر در رویش یا رویش غیرطبیعی دندان.

معرفی انواع کراس بایت

این ناهنجاری فکی در رده کلاس سه اسکلتال ( Skeletal Cl lll) قرار دارد و غالبا در کودکی به وجود می‌آید. علاوه بر اینکه بر ظاهر شخص اثر سوء گذاشته و فک انسان را زشت جلوه می‌دهد بر سلامت فرد هم اثر سو می‌گذارد. حال فرق نمی‌کند که تمامی دندان‌ها انطباق نداشته باشند یا حتی یک دندان، همگی را کراس بایت می‌گویند‌. این نا‌هنجاری دارای سه نوع مختلف می‌باشد:

• کراس بایت خلفی

این ناهنجاری مربوط به دندانهای خلفی است. قرار‌گیری دندان‌های عقب فک بالا، پشت دندان‌های عقب فک پایین را کراس بایت خلفی می‌گویند.

• کراس بایت قدامی

این ناهنجاری به قسمتهای جلوی دهان مربوط می شود. قرار‌گیری دندان‌های جلویی فک بالا عقب‌تر از دندان‌های جلویی فک پایین را کراس بایت قدامی می‌گویند. این عارضه شبیه آندربایت است اما عینا مثل آن نیست و با استفاده‌ از تفاوت‌ها قابل شناسایی می‌باشد.

• کراس بایت یک طرفه و دو طرفه – یا کراس بایت گونه ای

کراس بایتی که دو طرف دهان را تحت تاثیر قرار دهد را کراس بایت دو طرفه، و کراس بایتی که تنها یک سمت دهان را درگیر کند را نوع یک طرفه می‌گویند. راه درمان برای هر دو تقریبا شبیه هم است، ولی مکانیزم و ساختاری که ارتودنتیست برای درمان هر کدام انتخاب خواهد کرد، مطمئنا مقداری متفاوت است. به این نوع کراس بایت، گونه ای نیز می گویند زیرا دندانهای یک طرف به سمت گونه نزدیکتر خواهد بود.

چرا عارضه کراس بایت باید به سرعت درمان شود؟

• استهلاک و خرابی زودرس دندان ها: دندان ها در صورتی که در محل صحیح خود قرار نگرفته باشند، به مرور بر روی یکدیگر ساییدگی پیدا می کنند و همین امر سبب خرابی زودرس دندان ها می شود.
• اختلال در جویدن: زمانی که محل قرارگیری دندان ها در دهان دچار هر گونه اختلالی باشد، این موضوع بر نحوه جویدن غذا تأثیر خواهد گذاشت و همین امر سلامتی عمومی بدن فرد را نیز به مخاطره خواهد انداخت.
• تأثیر بر ظاهر فرد: عدم تقارن در محل جایگیری دندان ها زیبایی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
• بیماری های لثه: هرگونه اختلال در جویدن فرد می تواند سبب ایجاد بیماری های لثه ای جدی شود که علاوه بر تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد، زمان و هزینه زیادی برای درمان می طلبد. بنابراین با درمان به هنگام این ناهنجاری از بسیاری از این بیماری ها پیشگیری خواهیم کرد.
• اختلال در عملکرد مفصل فکی گیجگاهی: عارضه کراس بایت در صورتی که به موقع درمان نشود، به مرور زمان می تواند سبب شکل گیری مشکلاتی در عملکرد مفصل فکی گیجگاهی صورت شود و به اختلال TMJ بینجامد. در صورت شکل گیری این اختلال، مفصل و ماهیچه های درگیر در فرآیند جویدن، دردناک خواهند شد.
• رشد نامتقارن فک ها: در صورتی که اختلال کراس بایت در دوران کودکی درمان نشود، می تواند منجر به رشد نامتقارن فک ها و اختلالات اسکلتی و ظاهری شدید در صورت فرد شود که درمان آن مستلزم صرف زمان طولانی و پرداخت هزینه ارتودنسی زیاد خواهد بود.
• اختلال در گفتار: در برخی موارد، می تواند منجر به ناتوانی فرد در بیان برخی حروف و صداها گردد.

نحوه درمان کراس بایت دندان چگونه است؟

کراس بایت با انجام مداخلات ارتودنسی قابل درمان است. اگر نگران کراس بایت یا آندربایت خود هستید، با یک متخصص ارتودنسی مشورت کنید. آنها معاینات کامل، از جمله اشعه ایکس، را برای تعیین وضعیت دندان های شما انجام می دهند و به شما کمک می کنند تا یک برنامه درمانی را انتخاب کنید که مطابق با ترجیحات، سبک زندگی و بودجه شما باشد.

گزینه های درمانی مختلفی برای اصلاح کراس بایت وجود دارد.

بریس ها

بریس های فلزی و ارتودنسی سرامیکی هر دو برای درمان کراس بایت یا آندربایت موثر هستند. پزشک معالج با استفاده از براکت ها، نحوه قرارگیری دندان های شما را اصلاح می کند؛ این باعث می شود تا دندان های سالم و مرتبی داشته باشید.

استفاده از بریس ها آسان، موثر و راحت است، همچنین می تواند یک گزینه درمانی برای ارتودنسی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان باشد. بریس ها زمان درمان را کوتاه کرده و نتایج شگفت انگیزی را ارائه می دهند. از طرفی استفاده گسترده از بریس ها، آنها را به یکی از مقرون به صرفه ترین گزینه های درمان ارتودنسی تبدیل کرده است.

الاینرهای اینویزیلاین

درمان اینویزیلاین یک روش بسیار قابل اعتماد و موثر برای اصلاح کراس بایت است. الاینرهای شفاف اینویزیلاین به دلیل سهولت استفاده و ظاهری ظریف محبوبیت بسیاری دارند. درمان اینویزیلاین به بسیاری از افراد کمک کرد تا کراس بایت خود را اصلاح کنند.

الاینرهای اینویزیلاین به صورت سفارشی توسط متخصص ارتودنسی ساخته می شوند. بنابراین زمانی که اینویزیلاین را برای اصلاح کراس بایت یا آندربایت خود انتخاب می کنید، متخصص ارتودنسی شما از مدل سازی سه بعدی برای ساخت الاینرها استفاده می کند. این الاینرها به گونه ای طراحی شده اند که به طور ایمن و موثر دندان های شما را با هم تراز کرده و در موقعیت مناسبی قرار دهند.

الاینرهای شفاف قابل جابجایی هستند و به شما این امکان را می‌دهند که در طول درمان هر چیزی را که می‌خواهید بخورید یا بنوشید، و هنگام استفاده تقریباً نامرئی هستند، بنابراین می‌توانید لبخندی زیبا و سالم داشته باشید بدون اینکه نگران ظاهر دندان های خود باشید.

اکسپندرها

اکسپندر یک ابزار ارتودنسی است که در کودکان برای اصلاح قوس بالایی دندان ها استفاده می شود. دستگاه اکسپندر برای اصلاح کراس بایت خلفی در حال رشد، همچنین تسهیل رشد سالم دندان ها استفاده می شود. از آنجایی که دندان‌ها، استخوان‌ها و فک کودکان در حال رشد است، این بهترین زمان برای مداخله و تغییر، جهت رشد دندان است. اگر قوس فوقانی کودک منقبض باشد، احتمالاً منجر به مال اکلوژن، به ویژه کراس بایت خلفی می شود.

اکسپندر کمک می کند تا قوس فک بالایی باز و فضا برای تمام دندان های در حال رشد باز شود. برای استفاده از اکسپندر ها حتما باید به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. هنگامی که کودک شما لبخند می زند، اکسپندرها قابل مشاهده نیست.

جراحی دهان

در موارد بسیار نادر، اگر کراس بایت شدید باشد برای اصلاح مجدد دندان‌ها، جراحی دهان انجام می شود. ممکن است ارتودنتیست، شما را برای جراحی به متخصص فک و صورت معرفی کند. البته باید این را در نظر داشته باشید که درمان ارتودنسی پس از جراحی ادامه پیدا می کند تا نتایج حاصل از جراحی دائمی شود.

نگهدارنده ها

پس از اعمال ارتودنسی از نگهدارنده ها برای حفظ نتایج استفاده می شود. پس از اینکه متخصص ارتودنسی دندان‌هایتان را در موقعیت‌های مناسب خود قرار داد، مجموعه‌ای از ابزارهای نگهدارنده‌ها به شما داده می‌شود. شما می توانید از این نگهدارنده ها در شب استفاده کنید. این باعث می شود که نتایج حاصل از ارتودنسی برای مدت طولانی باقی بماند.

اطمینان حاصل کنید که نگهدارنده های خود را مطابق دستورالعمل استفاده کنید. این موضوع کمک می کند که بایت سالم و لبخند زیبای شما ماندگار باشد.

روش‌های درمان کراس بایت خلفی

سه روش اصلی برای درمان کراس بایت خلفی متوسط کودکان وجو دارد که در زیر به شرح هر یک به طور مجزا می پردازیم.

1- حذف شیفت مندیبل با ایجاد هماهنگی بین قوس فک بالا و پایین

در تعداد کمی از بیماران، شیفت مندیبل در دوره ی دندانی شیری و یا اوایل دوره دندانی مختلط، به علت تداخل دندان های کانین شیری به وجود می آید،در این مواقع کوتاه کردن دندان های کانین برای تصحیح کراس بایت خلفی کفایت می کند.

2- اکسپانشن یا گسترش فک بالا

تنگی دو طرفه فک بالا (ماگزیلا) به میزان متوسط، باعث ایجاد تداخلات اکلوزالی و بالطبع شیفت مندیبل و ایجاد کراس بایت خلفی می گردد، در این موارد، به محض مشاهده باید گسترش ماگزیلا انجام پذیرد تا از ایجاد صدمات دندانی و غیره جلوگیری شود.

در صورت وجود تنگی شدید فک بالا، اغلب شیفت مندیبل ایجاد نمی گردد بلکه دندان های فک بالا در داخل فک پایین قرار می گیرند، این بیماران اغلب در فک بالا کمبود فضا نیز دارند و لذا گسترش قوس فک بالا کمک خواهد کرد تا دندان های دائمی در موقعیت بهتری رویش یابند. چه شیفت مندیبل وجود داشته باشد و چه نه، کراس بایت که در اثر فک بالای تنگ به وجود می آید باید به محض تشخیص درمان گردد.

 3- تصحیح ناقرینگی های قوس دندانی با جابه جایی دندان ها به تنهایی

برای رفع کراس بایت خلفی کودکان در این موقعیت دو روش وجود دارد:

استفاده از دستگاه متحرک همراه با پیچ : اغلب این دستگاه ها، به همکاری بیمار وابسته بوده و به راحتی در داخل دهان جابه جا می گردند، بنابراین در صورت عدم همکاری بیمار موفقیتی نخواهد داشت.

لینگوال آرچ قابل تنظیم :این نوع دستگاه ها، به عنوان دستگاه انتخابی در کودکان preadolescent می باشد و به دو صورت موجود می باشد :

الف: w-arch

این دستگاه دارای مشخصات زیر است:

• توسط سیم 36 میل استیل ساخته می شود.
• امکان ایجاد گسترش طرفی به صورت انتخابی در عقب یا جلو را دارد.
• در صورتی که 4-5 میلی متر نسبت به حالت غیر فعال خود باز شود، نیروی مناسب ایجاد می کند.
• با بافت نرم کام و لبه ی آزاد لثه 1 تا 1.5 میلیمتر فاصله داشته و حداکثر 1تا 2 میلیمتر در ناحیه دیستال بند مولر ادامه می یابد.

ب- quad-helix

این دستگاه دارای مشخصات زیر می باشد:

1.  اغلب با سیم 38 میلیمتری ساخته می شود و نوع قابل انعطاف تری از w-arch می باشد.
2.  میزان فنریت و دامنه بیشتری نسبت به w-arch دارد زیرا دارای helix است. این در حالی است که میزان نیروی اعمالی هر دو دستگاه یکسان است.
3. فعال کردن helix های قدامی باعث گسترش خلف و فعال کردن helix های خلفی،باعث گسترش قدام می گردد.
4. quad-helix به عنوان دستگاه انتخابی در کودکان دارای کراس بایت و عادت مکیدن انگشت مطرح می باشد. زیرا وجود هلیکس در قدام کام به علت حجیم بودن، می تواند به عنوان یک یادآور عمل کند
5. در مورد فاصله با بافت نرم و میزان extension وسیله در دیستال بند مولر، همانند w-arch می باشد.

در مورد هر دو دستگاه نکات زیر صدق می کنند:

• حتی اگر هدف درمان، صرفا گسترش دندانی باشد، در کودکان جوان، مقداری باز شدگی در سوچور میدپالاتال دیده می شود.
• سرعت باز شدن آرچ 2 میلیمتر در ماه است.
• توصیه می شود over-correction به گونه ای که کاسپ پالاتال مولر بالا در تماس با شیب لینگوالی کاسپ باکال مولر پایین قرار گیرد،انجام شود.
• دوره فعال درمان معمولا 2تا 3 ماه بوده و دوره ی retention 3 ماهه نیز لازم می باشد.
• توصیه می شود جهت تنظیم دستگاه، متخصص ارتودنسی دستگاه را از دهان بیرون بیاورید و سپس سمان کردن مجدد آن توصیه می شود. (تنظیم داخل دهانی دارای اثرات غیرقابل پیش بینی می باشد.)

درمان نکردن کراس بایت دندان ها چه مسائلی را به دنبال دارد؟

اگر در گوگل درباره کراس ‌بایت، درمان کردن و توجه نکردن به آن جستجو کرده باشید متوجه می‌شوید که نظرات مختلفی در خصوص بهترین روش برای اصلاح کراس ‌بایت و سن مناسب برای اصلاح آن وجود دارد. اما نمی‌توانید هیچ‌گونه اختلاف نظری درباره درمان کردن و درمان نکردن کراس ‌بایت بیابید. بی‌شک اگر احتمال کراس ‌بایت در کودک شما یا خود شما وجود دارد باید علائم آن تشخیص داده شود. کراس ‌بایت باعث تخریب و از بین رفتن بخش گسترده‌ای از لثه می‌شود. این افراد معمولا هنگام گاز گرفتن گونه‌ها یا خرابی و پوسیدگی دندان‌هایشان درد زیادی را تجربه می‌کنند. تحقیقات نشان داده که درمان نکردن کراس‌بالت با عوارض ثانویه در فک، گردن، و شانه‌ها همراه است. به عنوان صحبت پایانی در خصوص درمان نکردن کراس‌بایت خاطرنشان می‌کنیم که اگر کراس‌بایت در کودکان به درستی درمان نشود خطر نابرابر فک، بروز اختلالات مفصلی در فک پایین و عدم‌تقارن فکی صورت همراه خواهد بود.

سخن پایانی

شما در این مقاله با کراس بایت دندان آشنا شدید. همچنین از روش های درمان کراس بایت آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول